Rezerwat "Mszar Pogorzelski"

Gotycko-renesansowy murowany kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego wybudowany został w latach 1564-1595. W XVII w. budowla została powiększona przez dobudowanie dwóch kaplic: św. Franciszka (Kochanowskich) i św. Stanisława (Owadowskich). Poprzez przebudowę kościół uzyskał kształt krzyża łacińskiego. Silnie zdewastowany podczas I wojny światowej. W 1914 r. pełnił funkcję szpitala dla wojsk niemieckich. Stan techniczny kościoła w 1919 r. spowodował jego zamknięcie. Od 1920 r. rozpoczęto prace remontowe. Dobudowano dwie nawy, które zostały połączone z istniejącymi kaplicami Kochanowskich i Owadowskich. W 1979 r. przeprowadzono kolejny remont (po pożarze poddasza) i w l. 2010-12 generalny remont przy wsparciu finansowym UE. Po ostatnich pracach udostępniono do zwiedzania kryptę rodu Kochanowskich.

Kaplica Kochanowskich wzniesiona została w roku 1610 przez Andrzeja Kochanowskiego, bratanka poety, sędziego ziemi lubelskiej. Zbudowana jest na rzucie kwadratu i nakryta ośmioboczną kopułą zwieńczoną latarnią. Wschodnią ścianę zdobi malatura przedstawiająca św. Jana Chrzciciela i św. Pawła. W centralnej części – obraz Jezusa Miłosiernego. W drewnianym ołtarzu z tabernakulum przechowywane są relikwie św. Faustyny. W kaplicy znajdują się epitafia rodu Kochanowskich. Tablica nagrobna Jana Kochanowskiego jest wykuta z czerwonego chęcińskiego marmuru. Składa się z popiersia – powstało ono około 30 lat po śmierci poety i jest zarazem najstarszym plastycznym wizerunkiem mistrza poezji. Ponadto w kaplicy znajdują się epitafia: Piotra i Anny z Białaczowskich (rodzice poety), Adama Kochanowskiego (sędzia ziemi lubelskiej), Piotra Kochanowskiego (pochowany w kościele Franciszkanów w Krakowie), Katarzyny z Jasieńca h. Nałęcz (żona Mikołaja Kochanowskiego). Pod posadzką krypta z sarkofagiem skrywająca domniemane szczątki poety i szczątki jego rodziny.

Kaplica św. Stanisława (Owadowskich) zbudowana została w latach 1620-30. Jej fundatorką była Zuzanna Wołucka, wnuczka Jana Kochanowksiego. Ta kaplica też zbudowana jest na planie kwadratu, z ośmiodzielną kopułą zwieńczoną latarnią. Przy wschodniej ścianie ołtarz z płaskorzeźbą ze sceną zabójstwa bp Stanisława ze Szczepanowa przez króla Bolesława Śmiałego. Po bokach figury: św. Salomei i św. Kunegundy. Na wypukłych obrazkach postaci św. Warzyńca, św. Szczepana i św. Piotra. Południową ścianę kaplicy zdobi fresk Z. Gedliczki przedstawiający scenę nadania Zwoleniowi praw miejskich przez Władysława Jagiełłę.

Źródło: Sobol Ł., Kutyła E., Okolice Radomia. Puszcza Kozienicka cz. II, Radom 2012.

internet: http://www.zwolen.com.pl/