Sulejówek

Sulejówek to miasto przy linii kolejowej Warszawa – Mińsk Mazowiecki na pograniczu Równiny Wołomińskiej i Wysoczyzny Kałuszyńskiej. Powierzchnia 19 km2. 19,5 tys. mieszkańców. Położone przy DK2, DW637 i DW638. Sulejówek był wzmiankowany w 1 poł. XVI w. jako wieś Sulewo w parafii Długa. W XVI w. liczba mieszkańców nie przekraczała 100. W 1852 r. wioska liczyła sześć domów i 57 mieszkańców. Rozwój nastąpił po wybudowaniu w 1866 r. kolei warszawsko-brzeskiej. Na początku XX w. nastąpiło zainteresowanie Sulejówkiem jako miejscowością letniskową. Po I wojnie zamieszkiwały tu takie osobistości odradzającej się Rzeczpospolitej jak Jędrzej Moraczewski, Józef Piłsudski, Maciej Rataj, Ignacy Padarewski, prof. Stanisław Grabski. W 1921 r. w Sulejówku było 65 domów i 390 mieszkańców. Do 1939 r. liczna mieszkańców zrosła do 1940. Podczas okupacji hitlerowskiej zginęło 100 mieszkańców. 27 września 1939 r. w miejscowej szkole gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba parafował kapitulację Warszawy. W okolicy działały oddziały AK i BCh. W 1958 r. Sulejówek otrzymał prawa osiedla, a w 1962 r. prawa miejskie. W skład miasta weszły wsie i osiedla: Sulejówek, Stara Żurawka, Nowa Żurawka, Cechówka, Miłosna, Nowa Miłosna, Długa Szlachecka, Szkopówka, Ratajewo i Królewskie Bagno. Herb Sulejówka używany od 1990 r. nawiązuje do położenia wśród lasów i do historii książęcego Mazowsza. Obecnie jedna z tzw. warszawskich sypialni. W Sulejówku ok. 60 willi z początku XX w. i z okresu międzywojennego, secesyjnych i klasycystycznych. Dworek „Milusin” wybudowany w l. 1922-23 przez społeczeństwo ze składek dla Józefa Piłsudskiego wg projektu Kazimierza Skórewicza w tzw. stylu narodowym. Murowany, neoklasycystyczny, w tzw. stylu narodowym. Marszałek mieszkał w nim z przerwami od 1922 r. aż do śmierci w 1935 r. Dworek w posiadaniu jego rodziny do 1944 r. Następnie było w nim przedszkole. Obecnie na terenie mieści się muzeum poświęcone Józefowi Piłsudskiemu otwarte w 2020 r. Na dworku tablica pamiątkowa. Pomnik ku czci współtwórców niepodległości: J. Piłsudskiego, J. Moraczewskiego, M. Rataja i I. Padarewskiego. Wszyscy oni byli w okresie międzywojennym związani z Sulejówkiem. Pomnik ku czci mieszkańców Sulejówka, poległych i pomordowanych w latach okupacji hitlerowskiej 1939-44 (ul. I. Kraszewskiego). Pomnik ku czci żołnierzy AK batalionu „Zośka” (ul. J. Bema). Murowany kościół parafialny w Miłośnie, wybudowany w l. 1934-39 według projektu Konstantego Jakimowicza. Na cmentarzu w Miłośnie mogiły polskich żołnierzy poległych w 1939 i 1944 roku. Źródło: Jacek Kałuszko, Paweł Ajdacki „Otwock i okolice”, Rewasz 2006. Paweł Ajdacki „Sulejówek” [w:] „Kanon krajoznawczy Województwa Mazowieckiego”, Mazowieckie Forum Oddziałów PTTK i Samorząd Województwa Mazowieckiego 2018.