Kuflew

Wieś parafialna w gminie Mrozy przy drodze Kałuszyn-Latowicz. Stara wieś szlachecka wzmiankowana po raz pierwszy w r. 1428 pod nazwą Stok, należąca do dóbr Jasieńczyków. W latach 70. XV w. wieś w drodze wymiany posiadłości przeszła z rąk kasztelana rawskiego Krystyna z Osuchowa we władanie Oborskich herbu Roch (Pierzchała). Parafia została erygowana w r. 1515. Wówczas wybudowano pierwszy kościół drewniany pw. św. Marcina i św. Mikołaja. Do nowo erygowanej parafii oprócz Stoku należały wsie Ruska Wola, Liwiec, Sokół, Guzew, Siernie Wielkie i Małe oraz Huta. Parafia otrzymała też dziesięciny snopowe od świeżo wykarczowanych gruntów, na których osadzono nowe wsie: Waliska, Ruska Wola, Łukowiec i Sokołów. Po pożarze został zbudowany nowy kościół konsekrowany w r. 1542. Kolejny kościół został wzniesiony w latach 1620-29, a kolejny w 1759 kosztem Rafała Ludwika Skarbka. Kościół ten na pocz. XIX został gruntownie wyremontowany przez kolejnego właściciela Kuflewa Bronisława Dąbrowskiego – syna generała Jana Henryka, wodza Legionów Polskich. W 1890 został on rozbudowany, aby pomieścić wszystkich wiernych. Kościół ten spłonął w 1991 z nieustalonych przyczyn. W latach 1991-94 zbudowany został nowy kościół murowany wg proj. arch. Ryszarda Wądołowskiego, konsekrowany przez bpa Kazimierza Romaniuka. Prawa miejskie magdeburskie wieś Stok uzyskała w między 1515 a 1521. Jak wynika z zachowanych dokumentów parafialnych, już w 1528 parafia nosiła nazwę Kuflew, a wśród 9 wsi przynależnych do tej parafii brak nazwy Stok. Można więc przyjąć, że została ona włączona do powstałego miasta, chociaż brak danych, kiedy miało to miejsce. W XV-XVII w. miasto z otaczającymi wsiami należało do Oborskich. W 1547 r. w mieście zostaje ufundowany przytułek. Od poł. wieku XVII Kuflew znajduje się w posiadaniu Skarbków Do 1793 miasto jest w posiadaniu Jana Meisnera, a następnie nabywa je hr. Melchior Łącki. Ok. 1820 Kuflew utracił prawa miejskie. W 1843 cały majątek zostaje wywłaszczony z rąk Łąckich i sprzedany na licytacji. Nabywa je Bronisław Dąbrowski z żoną Weroniką z Łąckich. Niestety po zaledwie 2 latach folwark zostaje ponownie wywłaszczony i dopiero po wielu latach starań Weronice Dąbrowskiej udaje się odzyskać Kuflew w 1863 r. Układ miejski Kuflewa nie został wykształcony i dziś jest słabo czytelny. Stary kościół drewniany z cennym wyposażeniem rokokowym, który spłonął w 1991 r., był najważniejszym zabytkiem i jest to wielka strata dla dziedzictwa kulturowego Mazowsza. Innych zabytków zachowało się niewiele. Na uwagę zasługują następujące: Barokowa dzwonnica murowana z cegły, tynkowana, wzniesiona w II poł. XVIII w. w południowo-zach. narożniku ogrodzenia. Zbudowana w rzadko spotykanej formie – na planie trójkąta z wydatnymi szkarpami w narożach części dolnej. Dach dzwonnicy namiotowy kryty dachówką. Na cmentarzu przykościelnym barokowa figura św. Jana Nepomucena wykonana z piaskowca, ufundowana po 1777 r. dla upamiętnienia Franciszka Kosowskiego, proboszcza kuflewskiego, kanonika warszawskiego. Wzdłuż ogrodzenia szereg starych lip pomników przyrody. Plebania – dom parafialny w stylu pałacowym wzniesiony w 1904 przez ks. Bojanka i hrabinę Skarbkową. Resztki parku krajobrazowego z pocz. XIX w. z dwiema alejami lipowymi oraz okazami dębów i grabów poników przyrody. W skład pierwszej wchodzi 57 lip drobnolistnych, grab i sosna wejmutka, a w skład drugiej – 21 lip i 9 dębów szypułkowych. Dworek – na miejscu dawnego drewnianego dworu obronnego otoczonego napełnioną wodą fosą (jej fragment jest widoczny w parku kuflewskim). Na pocz. XIX w. wybudowano w tym miejscu nowy murowany dwór. Po wojnie mieściła się w nim najpierw szkoła podstawowa, później ośrodek zdrowia, po czym trafił on w ręce prywatne. Ceglana kolumna św. Antoniego wys. 11 m na wzgórzu parku kuflewskiego, ufundowana w 1864 r. przez hrabinę Weronikę Dąbrowską w podzięce za odzyskanie jej majątku z rąk Rosjan. Na szczycie kolumny znajduje się figurka św. Antoniego wykonana z włoskiego białego marmuru. Źródło: Ajdacki Paweł, Janicka Joanna, Mińsk Mazowiecki i okolice. Przewodnik Turystyczno-krajoznawczy. Mińsk Mazowiecki 2008 Ajdacki Paweł, Kałuszko Jacek, Sobociński Wojciech, Garwolin i okolice. Przewodnik turystyczny, Warszawa 2004. Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. X: województwo warszawskie, zeszyt 6: powiat mińsko-mazowiecki, opr. Izabella Galicka i Hanna Sygietyńska, Warszawa 1968. Kryciński S. Z Mrozów przez Kuflew, Jeruzal do Chromina, [w:] Gościniec nr 3/1987