Soczewka

W 1823 roku w Soczewce (wtedy jeszcze znanej pod nazwą Moździerz) otwarto papiernię, która w wkrótce stała się jednym z największych tego typu zakładów w Polsce. W 1848 roku przegrodzono tamą rzekę Skrwę Lewą, w wyniku czego powstał istniejący do dziś prawie 50-hektarowy zalew (obecnie dobre miejsce do kąpieli i wędkowania), a spiętrzona rzeka napędzała turbiny zakładu. W drugiej połowie XIX wieku fabryka zatrudniała około 500 osób, a jej produkty były cenione nawet za granicą, produkowano tu bowiem wysokiej jakości papiery szlachetne: listowe, bibułki do papierosów, papier wekslowy i obligacyjny ze znakami wodnymi, a później także papier fotograficzny. W latach 1842-84 papiernią kierował Jan Epstein, prawnik, bankier i filantrop. To za jego czasów zakład osiągnął szczyt swojego rozwoju, on także zlecił budowę istniejącego do dziś zespołu dworskiego. Murowany dwór to w większości parterowy budynek z piętrową wystawką. Był kilkukrotnie przebudowywany, w tym także w czasie II wojny światowej. Obecnie w rękach prywatnych, w trakcie renowacji konserwatorskiej. Wokół dworu niewielki park zaprojektowany na planie trójkąta, z zachowanym starym drzewostanem i aleją lipową. Można zwiedzać po wcześniejszym uzgodnieniu (nr tel. 502 296 100). W Soczewce wart uwagi jest też kościół parafialny p. w. Matki Boskiej Częstochowskiej, zbudowany w latach 1905-6 według projektu Edwarda Cichockiego. Kościół powstał na działce przekazanej parafii przez rodzinę Epsteinów (która sama była wyznania kalwińskiego), a zbudowano go w stylu neogotyckim, jako jednonawową świątynię z wieżą od frontu. Budynek na planie krzyża z transeptem ma dwie zakrystie i trzy wejścia. W 1939 roku hitlerowcy zastrzelili pierwszego proboszcza - księdza Pawła Kwiatkowskiego. Na cmentarzu za kościołem - wśród wielu ciekawych grobów - można znaleźć mogiłę księdza z pomnikiem w wyobrażającym dłonie trzymające kielich liturgiczny. Źródło: Marian Chudzyński, "Historia Fabryki Papieru w Soczewce", Płock, 1964