Słubice

W niewielkich Słubicach, położonych pośród pól nad rzeczką Tamą, odnaleźć możemy dwa klasycystyczne zabytki zaprojektowane przez znanego warszawskiego architekta Hilarego Szpilowskiego. Park o powierzchni ponad 7 hektarów otacza pierwszy z nich - to pałac, zbudowany 1789 roku na zamówienie kasztelana rawskiego i podkomorzego gostynińskiego Józefa Mikorskiego herbu Ostoja i jego żony Krystyny z Miaskowskich. Pałac to imponująca dwupiętrowa konstrukcja, zwrócona ku wschodowi, połączona ćwierćkolistymi galeriami z oficynami - w lewej mieściła się kuchnia i pokoje gościnne, a w prawej wozownia i stajnia. Od frontu czterokolumnowy portyk. Budynek zniesiono na planie prostokąta, z krótkimi skrzydłami po bokach, otaczającymi od strony ogrodu taras. Na piętrze mieściła się sala balowa. Pałac posiadał bardzo bogate wyposażenie, zwłaszcza po inwestycjach Jana Chryzostoma, syna fundatorów. Sprowadził on do Słubic stylowe meble, dzieła sztuki, srebra i porcelany. Część, kupiona przez kolejnych właścicieli - Potockich, trafiła do pałacu w Wilanowie, gdzie można ją podziwiać do dziś. W przebudowanym przez Jana Chryzostoma parku powstały liczne budowle, m. in. świątynia egipska, altana chińska, ptaszarnia, fontanna. Do dziś przetrwała jedynie wzniesiona na wzór greckich budowli "świątynia milczenia" z 1820 roku. Na początku XX wieku park przebudowany w stylu angielskim. Roman, syn Jana Chryzostoma, popadł w tarapaty finansowe i sprzedał majątek wspomnianym Potockim, ci zaś sprzedali go dalej. Wojnę pałac przetrwał w dobrym stanie, mimo nalotów na wieś z września 1939 roku, w których zginęło wielu mieszkańców. Po wojnie mieścił się w nim posterunek milicji i szkoła, a gdy ta wyprowadziła się w latach 70. - nastąpiła szybka degradacja budynków. Od 1994 roku pałac jest w rękach prywatnych, wciąż trwa remont, a zwiedzanie terenu nie jest możliwe. W dwa lata po pałacu, w roku 1791 powstało drugie z dzieł architektury klasycystycznej w Słubicach - kościół p. w. św. Marcina. Początkowo pełnił rolę kaplicy pałacowej. Staraniem Augusta Potockiego, kolejnego właściciela majątku, rozbudowano go o dwie nawy boczne oraz 13-metrową wieżę. W ołtarzu głównym możemy zobaczyć obraz Matki Bożej Jackowej. Przy wejściu do kościoła umieszczono pomnik nagrobny Andrzeja Stanisława Kostki Młodziejowskiego, bardzo dwuznacznie ocenianej postaci. Był on członkiem Rady Nieustającej, biskupem przemyskim i poznańskim, płatnym agentem Rosji, a także wielkim kobieciarzem. Oskarżany o defraudację majątku po skasowanym zakonie jezuitów i otrucie nieprzychylnego Rosji prymasa Władysława Łubieńskiego. Źródła: Marcin Szymański, "Gmina Słubice. Zarys monograficzny", Płock 2010