Obszar Ochrony Ścisłej "Żurawiowe"

Obszar ochrony ścisłej (312,29 ha) w centralnej części KPN, na południe od Starej Dąbrowy. Fragment uroczyska Nowe Budy na północnym pasie bagiennym. Nazwa bardzo stara. Są tu lasy łęgowe, olsy, lasy wilgotne i świeże oraz turzycowiska, a na obrzeżach wczesną wiosną zakwitają zawilce gajowe i żółte, tworząc kwiatowe kobierce, niespotykane w takiej ilości w innych partiach Parku. Ostoja zwierząt, m.in. łosi, kun leśnych, bobrów i bardzo tu licznych borsuków. Łąki olszynowe z wyniesieniami grądów i zespołami leśnymi grądu niskiego. Nim w 1977 r. utworzono rezerwat, z dawien dawna nazwę Żurawiowe nosiło leśne uroczysko. Od dawna też jego bagna były miejscem lęgowym żurawi. Od dawna też jego bagna były miejscem lęgowym żurawi. Są nim nadal, gnieżdżą się okresowo w olszniakach przy łące. W niektórych latach w okolicy przebywa więcej niż jedna para tych pięknych ptaków. Znajdują tu spokój, bowiem większa część uroczyska jest niedostępna dla turystów, a prawie pół wieku ścisłej ochrony z rosnącego tu lasu uczyniło prawdziwą puszczę. Większy od bociana, popielato ubarwiony żuraw jest bowiem ptakiem bagien i torfowisk, żyjącym w wilgotnych lasach, zwłaszcza w zalewanych wodą olszynach. Gdy chodzi po ziemi, jest elegancki i ma wytworne ruchy. Wielkim przeżyciem jest obejrzenie niezwykłego spektaklu tańców godowych żurawi, a to udaje się bardzo, bardzo rzadko. Najczęściej widuje się żurawie w czasie lotu. W Polsce są rzadkością, wyjąwszy niektóre regiony. Żurawiowe to obecnie matecznik wielu innych gatunków kampinoskiej fauny, np. łosi, dzików, saren, lisów, bobrów, borsuków, kun leśnych, orlików krzykliwych. Przed kilkunastu lasy z nieznanych powodów umarł tu na znacznej powierzchni dorodny las olszowy. Po zasięgnięciu opinii Rady Naukowej dyrektor KPN wystąpił do ministra środowiska o pozostawienie tego obszaru bez ingerencji człowieka; znajduje się on w obszarze ochrony ścisłej i obserwacja naturalnych procesów przyrodniczych może okazać się cenna naukowo. Obszar uroczyska Żurawiowe przechodził już różne losy. W XIX w. część grądów wylesiono i wydzierżawiono okolicznym mieszkańcom. Pojawiły się kośne łaki i uprawy rolne. Dziś przypominają o tym tylko nazwy, nawiązujące zwykle do nazwisk dzierżawców: Szewczykowe, Kapuśniak, Średnie Obory, Aniołowe. Patrząc na okolicę, trudno w to uwierzyć, tak błyskawicznie puszcza wróciła na odzyskane tereny. Najładniejszy jest tu okres przedwiośnia i wczesnej wiosny. Otoczenie szlaku znane jest jako największe w Parku skupisko kwitnących zawilców gajowych, które można podziwiać najczęściej około połowy kwietnia. Wtedy też trwają gody żaby moczarowej; jej samce przybierają wówczas kolor niebieski. Pod koniec miesiąca poczynają złocić się kwiaty knieci błotnej, zwanej popularnie kaczeńcem, a w maju zakwitają kosaćce żółte. Można tu obserwować przez lornetkę liczne gatunki ptaków śpiewających. Dla zwierząt okolica od lat jest ulubionym matecznikiem, a przyroda wokół szlaku jest atrakcyjnym tematem dla osób zajmujących się poważniej fotografowaniem. Źródła: Lechosław Herz „Przewodnik po Puszczy Kampinoskiej”, Sport i Turystyka 1989 Lechosław Herz „Puszcza Kampinoska”, Rewasz 2017