Wola Kiełpińska

Parafia Zegrze jest jedną z najstarszych na Mazowszu. Została erygowana prawdopodobnie pod koniec XII w., chociaż pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi dopiero z 1367 r. Data budowy pierwszego kościoła, zapewne drewnianego, nie jest znana. Drugi kościół, częściowo murowany, został zbudowany w 1580 r. staraniem ówczesnego proboszcza Zegrza Mikołaja Kiełpińskiego. Kościół konsekrował bp płocki Wojciech Baranowski. W 1756 r. został on częściowo rozebrany, a jego drewniane elementy wykorzystano do wzniesienia kaplicy pogrzebowej na cmentarzu. W 1758 r. został wzniesiony nowy kościół murowany z fundacji kasztelana zakroczymskiego Antoniego Krasińskiego i jego żony Barbary z Zielińskich. Kościół otrzymał wezwanie św. Antoniego z Padwy, św. Barbary oraz św. Rocha. Nową świątynię konsekrował 15 września 1758 r. bp płocki Marcin Załuski. W r. 1895 dowództwo rosyjskie twierdzy Zegrze wykupiło przymusowo kościół od ówczesnego właściciela dóbr Zegrze Macieja Józefa Radziwiłła za 54 tys. rubli i po przebudowie został on przeznaczony na cerkiew forteczną. Wykupem objęty został także otaczający teren, w tym cmentarz parafialny z przeznaczeniem pod budowę obiektów fortecznych. Za pieniądze uzyskane z wykupu Maciej Józef Radziwiłł z żoną Jadwigą z Krasińskich ufundowali nowy kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Woli Kiełpińskiej. Przejął on funkcję kościoła parafialnego dla parafii w Zegrzu, którą pełni do dziś. Kościół zbudowany został w latach 1895-99 w stylu neobarokowym wg proj. znanego architekta Konstantego Wojciechowskiego. Kościół jest murowany z cegły, otynkowany. W wyposażeniu wnętrza znalazło się szereg elementów przeniesionych z kościoła w Zegrzu. Podczas walk na początku 1945 r. kościół został poważnie uszkodzony od pocisków artyleryjskich, a jego wnętrze zdewastowane i zbezczeszczone. Drewniane wyposażenie (ławy, konfesjonały) zostało porąbane i wykorzystane na opał na ogniska palone w kościele, jego wnętrze służyło też jako stajnia dla koni. Po wojnie kościół został oczyszczony i starannie wyremontowany. Uzupełniono też wyposażenie, w tym 17-głosowe organy. W 1987 r. kościół został wpisany do rejestru zabytków. Z dawnego wyposażenia ocalał ołtarz główny z obrazem Wniebowzięcia NMP autorstwa węgierskiego malarza Ferenca Szoldatics z 1899r., sprowadzony przez Jadwigę Radziwiłłową z Włoch a także dwa ołtarze boczne. Zachowane rokokowe epitafia Krasińskich oraz obraz Judy Tadeusza pochodzą z nieistniejącego dziś kościoła w Zegrzu. Stacje Drogi Krzyżowej a także prawdopodobnie medaliony przedstawiające czterech ewangelistów zostały wykonane w warszawskiej pracowni J. Szpetkowski. W wyposażeniu kościoła są także trzy zabytkowe obrazy namalowane na blasze przez Adolfa Hermana Duszka w 1920 r. Stojąca przed kościołem figura MB Niepokalanego Poczęcia z 1904 r. wykonana została w pracowni znanego rzeźbiarza Antoniego Olszewskiego przy ul. Dzikiej w Warszawie. W Woli Kiełpińskiej znajduje się też cmentarz parafialny założony w r. 1899, ale najstarsze pochówki przeniesione z cmentarza w Zegrzu pochodzą z poł. XIX w. Wśród znanych postaci pochowanych na tym cmentarzu znajduje się nagrobek Witolda Zglenickiego (1850-1904), inżyniera górnika i geologa, pioniera wydobycia ropy naftowej z dna morskiego na Morzu Kaspijskim i budowniczego pierwszej platformy wiertniczej, odkrywcy złóż ropy na Kaukazie, darczyńcy Kasy im. Mianowskiego zwanego „polskim Noblem”. Nagrobek wykonany jest w granicie, głowa płaskorzeźbiona odlana w spiżu. Na cmentarzu znajduje się też grobowiec Zygmunta Szaniawskiego (1852-1929) i Wandy Szaniawskiej z d. Wysłouch (1851-1932) – rodziców Jerzego Szaniawskiego, wybitnego dramatopisarza i eseisty, członka Polskiej Akademii Literatury (zm. w 1970). Zygmunt Szaniawski, właściciel majątku Zegrzynek, był znanym działaczem oświatowym i niepodległościowym, autorem licznych artykułów publikowanych w prasie pod pseudonimem, zasłużonym dla Ziemi Serockiej. Wanda Szaniawska położyła wielkie zasługi na rzecz rozwoju oświaty i kultury ludowej na Ziemi Serockiej. Pochowani są tu także zasłużeni zarządcy dóbr Zegrze: Antoni Księżopolski (1803-1866), Wiktor Urbanowski (1835-1884) oraz leśnicy zarządzający kompleksem lasów zegrzyńskich: Stefan Mioduszewski i Wacław Cieśla. Niektóre z pomników nagrobnych z XIX w. w uznaniu ich wysokiej wartości artystycznej zostały wpisane do rejestru zabytków, m.in. Weroniki z Załusków 1o voto Skotnickiej 2o voto Zglenickiej (zm. w 1876), matki Witolda Zglenickiego. Źródło: Kurtycz Anna i Marian, Zegrze-Wola Kiełpińska. Dzieje parafii i okolic. Łagowski Stanisław, Szlakiem twierdz i ufortyfikowanych przedmości. Pruszków 2005, s. 159-179. Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. X, z. 10, Nowy Dwór Mazowiecki i okolice, opr. Izabella Galicka, Hanna Sygietyńska i in., Warszawa 1987. Glinka Tadeusz i inni, Mazowsze Północne. Przewodnik. Warszawa 1998.