Wilczogóra

Wieś w pow. grójeckim w gm. Belsk Duży. Dawna wieś szlachecka Wilcza Góra. Pierwsza znana wzmianka źródłowa pochodzi z r. 1605 – w aktach metrykalnych parafii w Grójcu wymieniony jest szlachcic Wojciech Belski z Wilczogóry. W XVIII w. majątek Wilczogóra i Byczyna był własnością kościelną. Na pocz. XIX w. należał do Justyny ze Święcickich zamężnej (jako druga żona po śmierci pierwszej) za Michałem Ambrożym Józefem Korwin-Kochanowskim (1757-1832), wywodzącym się z Sandomierza, który jako student Szkoły Rycerskiej zasłynął z nieudanej próby zasztyletowania targowiczanina i zdrajcy, księcia Adama Ponińskiego jako sprawcy I rozbioru Polski. Później był posłem na Sejm Czteroletni, jednym z przywódców insurekcji kościuszkowskiej, ministrem w Księstwie Warszawskim. W okresie Królestwa Kongresowego był senatorem, kasztelanem i wojewodą. Po śmierci został pochowany w katakumbach cmentarza parafialnego w Belsku Dużym. Od Kochanowskich Wilczogórę w posagu otrzymała ich córka Julianna zamężna za Leonem Dembowskim (1789-188), posłem na Sejm i senatorem z tytułem kasztelana w Królestwie Kongresowym, ministrem skarbu Rządu Narodowego Królestwa Polskiego. Po śmierci Kochanowskich majątek na krótko (do 1838) znalazł się w rękach ich wnuka Edwarda Dembowskiego (1822-1846), który z racji radykalnych poglądów społecznych kontrastujących z jego szlacheckim pochodzeniem był nazywany „czerwonym kasztelanicem” (jako główny organizator powstania krakowskiego w 1846 zginął w wyniku ostrzału prowadzonej przez niego procesji przez wojsko austriackie na krakowskim Podgórzu w 1846). Po 1838 r. dobra te wielokrotnie zmieniały właścicieli. W okresie międzywojennym dwór należał do Wojciecha i Marianny Durajów. Po II wojnie światowej dwór był czasowo użytkowany przez szkołę. Nie remontowany, uległ silnej dewastacji. Obecnie po reprywatyzacji należy do Stanisława i Anny Durajów, potomków ostatnich właścicieli. Zachowana do dziś piętrowa część dworu została wzniesiona prawdopodobnie ok. 1840 r., przybudowana od str. pd. do istniejącego wówczas dworu parterowego, który uległ zniszczeniu podczas I wojny światowej. Budynek późnoklasycystyczny zbudowany na niewielkim wzniesieniu z doskonałym widokiem na okolicę, murowany z cegły na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, otynkowany, z boniowaniem na narożach parteru, piętrowy, z trzema trójosiowymi elewacjami z jednoosiowymi ryzalitami pośrodku. Od wsch. i pd. w ryzalitach na pierwszym piętrze balkony osadzone we wnękach. Układ wnętrz dwutraktowy częściowo przekształcony, z sienią od wsch., z której schody wiodą na piętro. Dach namiotowy kryty dachówką. Obecnie (2018) obiekt wygląda na opuszczony, silnie zdewastowany, na progu ruiny. Niedaleko dworu figura NMP na postumencie (z tekstem wezwania oraz nazwiskiem fundatorów, Michała i Małgorzaty Adamowiczów oraz rokiem fundacji 1919). Przez Wilczogórę prowadzi okrężny szlak pieszy niebieski (na niemal całej długości dostępny także dla rowerzystów) z Wólki Pogroszewskiej do Łęczeszyc wyznakowany w 2018 r. Źródła: Matyjas Remigiusz, Powiat grójecki. Przewodnik subiektywny, Warszawa 2014. Rola-Stężycki Andrzej Zygmunt, Szlachta gniazdowa w Grójeckiem, Warszawa 2014. Belsk Duży. Mapa turystyczna gminy, 2018.