Kościół p.w. Nawiedzenia NMP w Szczawinie Kościelnym

Pierwszy pisany ślad o wsi Szczawin Kościelny pochodzi z 1299 roku, kiedy to Bolesław II nadał Janowi z Prawdziców dwie duże wsie książęce: Łuszczanów oraz Szczawin. Były to - jak na ówczesne czasy wsie bogate, bo wykonujące świadczenia na rzecz wojska. Posiadały immunitety sądowe i ekonomiczne. Pierwszy kościół murowany powstał we wsi w XVII wieku. Połączony z klasztorem dla franciszkanów - reformatów, zbudowany został przez rodzinę Szczawińskich. Jakub, wojewoda łęczycki wraz z żoną Zofią z Sokołowskich wznieśli kościół, natomiast ich syn - Jakub Olbracht, wojewoda inowrocławski - sfinansował budowę klasztoru. Wiadomo, że zakonnicy przybyli do Szczawina w 1661 roiku. Nie jest do końca znany wygląd pierwszej świątyni w Szczawinie, wiadomo natomiast, że była ważnym punktem na mapie zakonu pw. św. Antoniego z Padwy. Mieścił się tu np. nowicjat prowincji. Ze względu na coraz gorszy stan budowli już po ok. stu latach zaczęto planować budowę nowego kościoła. W 1783 roku rozebrano do fundamentów stary kościół i pod kierunkiem warszawskiego architekta Hilarego Szpilowskiego, pod którego kierunkiem ukończono w 1787 roku główną część prac. Prace nad wystrojem kościoła p. w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, zwłaszcza ołtarzami, trwały jeszcze kilka lat. Przed powstaniem styczniowym zakonnicy założyli szkołę elementarną, pomagali też walczącym powstańcom. Z rozkazu cara Aleksandra II z 1864 zakon za karę uległ kasacie, zakonników wywieziono do Lutomierska, a kościół stał się filią parafii w Suserzu. Parafia w Szczawinie powstała dopiero w 1919 roku, nie powstrzymało to jednak popadania w ruinę części klasztornej. Z zespołu reformackiego zachował się kościół p. w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, który służy do dnia dzisiejszego wiernym ze Szczawina i okolic oraz wschodnie skrzydło klasztoru - obecnie mieszczące pomieszczenia parafialne. Świątynia powstała zgodnie z zasadami obowiązującymi u reformatów w tamtym czasie - jest murowana z cegły, otynkowana, jednonawowa, na planie prostokąta i zorientowana (prezbiterium od strony wschodniej). W kościele jest aż siedem ołtarzy, miejsce na chór oraz krypta, w której chowano zakonników oraz dobrodziejów kościoła i klasztoru. Większość wyposażenia kościoła powstała z drewna jesionowego. W głównym polu ołtarza widoczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, a na zasuwie - Nawiedzenie Matki Boskiej. Żródła: Przemysław Nowogórski "Architektura i wystrój kościoła franciszkanów-reformatów w Szczawinie Kościelnym", Notatki płockie nr 43, Muzeum Historii Polski, 1998 Barbara Konarska-Pabiniak "Tradycja Mazowsza. Powiat gostyniński. Przewodnik subiektywny" Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, 2013