Rezerwat Morysin

Teren między Jeziorem Wilanowskim od zach. i rzeczką Wilanówką od wsch. W XVII-XVIII w. porośnięty lasem łęgowym ze względu na naturalne granice pełnił funkcję zwierzyńca dla kolejnych właścicieli Wilanowa. Wtedy nosił nazwę Las na Kępie. Jan III Sobieski hodował w nim daniele. Na pocz. XIX w. za czasów Stanisława Kostki Potockiego płn. część zwierzyńca została przekształcona w park romantyczny i nazwana Morysinem na cześć wnuka Maurycego, zwanego zdrobniale z francuska Morysiem. Ta nazwa całego terenu przetrwała do dziś. Romantyczny park w Morysinie wraz z jego historycznym wyposażeniem architektoniczno-rzeźbiarskim przetrwał szczęśliwie do czasów II wojny światowej i stanowi obecnie rezerwat. Utworzenie rezerwatu w 1996 r. miało na celu ochronę lasu łęgowego. Lasy łęgowe są żyznymi zbiorowiskami występującymi wzdłuż rzek i potoków. Obecnie rzadkie ze względu na prowadzoną przez człowieka regulację koryt rzecznych. Aby trwać, lasy te potrzebują żyznego mułu nanoszonego przez wylewającą rzekę, a regulacja koryta uniemożliwia to. Dlatego las łęgowy w obrębie tak dużego miasta, jakim jest Warszawa, to zjawisko niezwykle cenne. Na terenie rezerwatu możemy zobaczyć kilkadziesiąt drzew, które osiągnęły imponujące rozmiary. Niektóre topole mają nawet 6 m w obwodzie, spotkamy też lipy, jesiony czy wiązy o obwodzie pnia ponad 3 m. Gdy las stracił w XIX w. funkcję zwierzyńca, praktycznie pozbawiony był wszelkiej ingerencji człowieka. Dzięki temu zachowane zostały jego przyrodnicze wartości wraz z jego historycznym wyposażeniem architektoniczno-rzeźbiarskim związanym z utworzonym tu parkiem. Dopiero w latach 1939-1944 park został mocno zapuszczony, zdewastowany, a pałacyk wraz z domkiem stróża popadł w ruinę. Po wojnie żaden z licznych planów rewitalizacji nie doczekał się realizacji. Podjęte w 1990 r. prace zostały przerwane po rozpoczęciu przez byłych właścicieli Wilanowa postępowania o odzyskanie zespołu. Ze względu na wyjątkowe walory historyczne i zabytkowe w 1976 r. Morysin został wpisany do rejestru zabytków, a od 1994 r. stanowi część ustanowionego przez Prezydenta RP pomnika historii. Na terenie rezerwatu znajdują się następujące obiekty zabytkowe: § Pałacyk klasycystyczny z rotundą wzorowaną na świątyni Westy w Tivoli k. Rzy-mu, wybudowany w 1811 r. wg proj. Chrystiana Piotra Aignera. Wtedy można by-ło do niego dopłynąć z wilanowskiego pałacu łódką. Obecnie w ruinie, zarośnię-ty krzakami, daleko od wody. § Dom Dozorcy z 1850 r. z niewielką wieżyczką i kamienną pergolą wg proj. Fran-ciszka Marii Lanciego, obecnie w ruinie. § Oraculum - kamienna figura Dionizosa umieszczona na okrągłym stylobacie między dwiema kolumnami związanymi architrawem, zbudowana z 1825 r., obecnie w ruinie. § Gajówka drewniana z 1846 roku, zaprojektowana też przez Lanciego, jedyny obiekt zabytkowy na terenie Morysina, który dotrwał w dobrym stanie do naszych czasów. Źródła: K. Handke „Dzieje Warszawy nazwami pisane”, Muz. Historyczne m.st. Warszawy 2011 Mieczysław Żochowski, Rafał Modzelewski, Ewa Turek „Dzielnica Wilanów m.st. Warszawy”, PTTK Mazowsze 2015