Cmentarz wojenny

Nieco na północ od wsi Granica, przy drodze do Bielin urządzono w 1941 r. cmentarz wojenny dla żołnierzy poległych podczas walk 16-17 września 1939 r. w okolicach Górek, Zamościa i Cisowego.

Powstał on w okresie okupacji – był pewnym wyjątkiem, bo Niemcy nie zezwalali na tworzenie polskich cmentarzy. Inż. Stanisław Rychter zdołał jednak ich przekonać o celowości jego stworzenia m.in. dla uniknięcia możliwej epidemii. Kształt cmentarza przypomina stylizowanego orła – był to celowy zamysł projektanta ppor. Tadeusza Świerczewskiego pseud. „Karol” (zginął w Granicy zastrzelony przez Niemców, jest pochowany również na tym cmentarzu). Ostateczny kształt nadano mu w 1970 r., prawdopodobnie wtedy powstał też sugestywny pomnik zaprojektowany przez Władysława Frycza, wykonany z metalu a przedstawiający żołnierzy w walce. Pomnik pomalowany szarą farbą dość szybko pokrył się nalotem glonów i porostów przybierając kolor zielony – żołnierskich mundurów.

Spoczywa tu ok. 800 żołnierzy z armii „Poznań” i „Pomorze”, które przebijały się przez puszczę ku Warszawie. Najwięcej jest poległych z 7 pułku strzelców konnych, ale są również groby żołnierzy z 9, 14, 17 pułku ułanów, 57, 58, 61,62 pułku piechoty, 14 pułku artylerii lekkiej. Zaledwie 116 poległych zidentyfikowano. Znaleźli tu również miejsce spoczynku żołnierze konspiracji. Kilka lat temu przeniesiono na ten cmentarz kamień z tablicą pamiątkową sprzed dworu w Kampinosie, który jest obecnie własnością prywatną.

Źródło: Lechosław Herz „Puszcza Kampinoska – przewodnik”, Oficyna Wydawnicza REWASZ, Pruszków 2002

Szlakiem miejsc pamięci narodowej w powiecie warszawskim zachodnim. Gmina Kampinos.

Internet: www.kampinoski-pn.gov.pl