Pomnik partyzantów

Miasto powiatowe nad Zwoleńką i Piątkowym Stokiem, powstałe w XV wieku przy ważnym szlaku handlowym. Lokowane było na prawie magdeburskim w 1425 r. Pierwszym wójtem był Jan Cielątko (Czeladko). Położone przy szlaku handlowym z Wielkopolski przez Radom do Lublina szybko się rozwijało. W latach 1566-75 parafia zwoleńska była prebendą Jana Kochanowskiego. Miasto było znacznie zniszczone podczas potopu szwedzkiego; stąd 6 kwietnia 1656 ruszyły oddziały Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego by rozgromić Szwedów pod Warką. W połowie XVII w. i w 1800 r. pożary znacznie niszczyły miasto. W 1869 r. Zwoleń traci prawa miejskie, które odzyskuje dopiero w 1925 r. W czasie II wojny światowej silny ośrodek ruchu oporu.

W mieście zabytkowy kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, a w nim kaplica św. Franciszka (Kochanowskich) z epitafiami rodu Kochanowskich i kaplica św. Stanisława (Owadowskich) z drewnianym ołtarzem z XVII w. Obok kościoła pomnik Królowej Polski z 1925 r. fundacji Hipolita Zagrodzkiego oraz Pomnik Nieznanego Żołnierza wystawiony przez rzemieślników zwoleńskich w 1975. Przy pobliskim gimnazjum pomnik Jana Kochanowskiego z Urszulką autorstwa Władysława Jani, a przy wejściu do szkoły tablica upamiętniająca pomordowanych nauczycieli w czasie II wojny światowej. Pośrodku rynku pomnik poety (wykonał go także Wł. Jania) oraz horyzontalny zegar słoneczny wystawiony w 1975 r. W północnej pierzei pomnik pamięci narodowej - Ściana Straceń, upamiętniająca ofiary masowych egzekucji wykonanych 7 kwietnia i 19 czerwca 1944 r., Krzyż Katyński i płyta upamiętniająca katastrofę smoleńską w 2010 r. Przy ul. Władysława Jagiełły głaz upamiętniający Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Na Gliniankach, przy skrzyżowaniu ulic M. Kopernika i 11 Listopada, pomnik w miejscu licznych egzekucji. Na budynku przy ul. Kościelnej wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą Wacławowi Zacharkiewiczowi, mistrzowi stolarskiemu, radnemu, inicjatorowi budowy pomnika Jana Kochanowskiego. Przy Al. Jana Pawła II tablica upamiętniająca Wincentego Flaka, rzeźbiarza-amatora. Przy ul. Wojska Polskiego kaplica św. Anny z 1854 r. oraz krzyż z tego okresu wystawione na pamiątkę ominięcia miasta przez epidemię cholery. Przed szkołą podstawową pomnik Władysława Jagiełły wystawiony w 1975 r. Na miejscowym cmentarzu kwatery poległych w czasie I i II wojny światowej i zbiorowy grób rozstrzelanych w 1944 r. w Leokadiowie. Koło kościoła funkcjonuje Centrum Regionalne przy Nekropolii Jana Kochanowskiego – placówka prezentuje XVIII wieczne monstrancje, kielichy, pacyfikały, zabytkowe księgi, obrazy oraz eksponaty związane z praca misyjną. Miejscowe Muzeum Regionalne gromadzi zbiory związane z historią ziemi zwoleńskiej oraz z rodem Kochanowskich. Rokrocznie w Zwoleniu odbywają się Dni Jana Kochanowskiego w skład których wchodzi cykl imprez poświęconych poecie i jego twórczości.

Źródło: Puszcza Kozienicka, Compass, Kraków 2012.

Sobol Ł., Kutyła E., Okolice Radomia. Puszcza Kozienicka cz. II, Radom 2012.

internet: http://www.zwolen.pl