English
Deutsch
Ossów położony 22 km od Warszawy przeszedł do historii Polski, jako miejsce jednego z decydujących i dramatycznych bojów w bitwie polsko-bolszewickiej 1920 roku.
15 sierpnia 2000 r., w 80-tą rocznicę w Zespole Szkół im. Ignacego Skorupki przy ul. Matarewicza 148 dokonano otwarcia niewielkiego pawilonu ekspozycyjnego Bitwy Warszawskiej, w którym wystawiono chyba największą z makiet pól bitewnych, jakie można oglądać w kraju. Jest to plastyczna diorama przedstawiająca przebieg bitwy: ukształtowanie terenu, lasy, rzeki, miasta, główne drogi i koleje, a także położenie wojsk na różnych frontach. Makieta została wykonana przez oficerów Oddziału Operacyjnego Warszawskiego Okręgu Wojskowego i podarowana przez Sztab Generalny WP. Na ścianach umieszczono mapy dokumentujące przebieg działań wojennych, podobizny dowódców oraz tablicę pamiątkową poświęconą gen. Tadeuszowi Rozwadowskiemu. Ze względu na małą powierzchnię, wyeksponowano niewielki zbiór zdjęć, listów, dokumentów i pamiątek.
W fasadę pawilonu wkomponowano sześć okrągłych kolumn, a nad wejściem umieszczono bogato rzeźbiony tympanon przedstawiający alegoryczną scenę. Spod płaszcza zbrojnej w miecz Matki-Polski wybiegają we wszystkich kierunkach żołnierze. Poniżej, w okopach leżą żołnierze z karabinami gotowymi do strzału. W dolnej części tympanonu napis „Niech potomni o nas nie zapomną”. Autorem tympanonu i fasady pawilonu oraz pomnika ks. Ignacego Skorupki, odsłoniętego przed szkołą w tym samym dniu, jest krakowski rzeźbiarz prof. Czesław Dźwigaj.
W 2014 r. przeprowadzono modernizację i rozbudowę pawilonu ekspozycyjnego i w listopadzie tego samego roku otworzono nowoczesne Centrum Informacji Turystyczno Historycznej (CITH), będące pierwszym krokiem w stronę budowy większego kompleksu muzealnego. Miejsce dotychczasowej makiety zajęły multimedia, a sama makieta również została zdigitalizowana i jest dostępna w pawilonie pod postacią zdjęcia dużej rozdzielczości. W CITH znajdują się dotykowe ekrany prezentujące materiały archiwalne poświęcone Biwie Warszawskiej i wojnie polsko-bolszewickiej, infokiosk, a także wirtualny prezenter. Dla gości dostępne są również kabiny odsłuchowe, dzięki którym można wysłuchać świadków historii oraz archiwalne materiały audio. Ważnym punktem zwiedzania CITH jest 40-minutowy seans filmu „Zwycięstwo 1920”, który składa się z wypowiedzi autorytetów w dziedzinie historii, osobistości świata filmu, rodziny ks. Ignacego Skorupki, a także atrakcyjnie nagranych sekwencji walki w wykonaniu rekonstruktorów. Sam budynek CITH został tak zaaranżowany, by można było w nim wygodnie prowadzić lekcje muzealne, wykłady i konferencje. Wydzielono część recepcyjną, szatnię, salkę konferencyjną, a także pomieszczenia gospodarcze. Obiekt został przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Jest to pierwszy etap inwestycji w ramach powołanej w 2013 r. przez władze samorządowe Wołomina instytucji „Park Kulturowy Ossów – Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku”. Projekt remontu i nowej aranżacji pawilonu ekspozycyjnego sfinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz funduszy europejskich. Kolejnym etapem jest budowa nowoczesnego muzeum, która ma zostać zakończona w 2020 r. – w stulecie Bitwy Warszawskiej.
Bitwa pod Ossowem stoczona na przedpolach stolicy 14 sierpnia 1920 r. była jednym z przełomowych starć w Bitwie Warszawskiej, w historii Europy znanej jako „Cud nad Wisłą.” Poprzedniego dnia bolszewikom udało się pod Ossowem przełamać polską linię obrony, droga do Warszawy stanęła otworem. Doszło do zaciętych walk. Do boju rzucono 1 batalion 236 Ochotniczego Pułku Piechoty, składający się przeważnie z młodych warszawskich ochotników, uczniów i studentów, którzy bez bojowego doświadczenia, w brawurowych kontratakach wypierali ze wsi Rosjan. Gdy do walki wkroczyły polskie odwody i artyleria Ossów został utrzymany. Straty po obu stronach wyniosły po ok. 600 żołnierzy (zabitych, rannych, zaginionych i wziętych do niewoli). Poległo ok. 100 młodych żołnierzy (w tym ośmiu w wieku 16-17 lat) oraz ksiądz kapelan Ignacy Skorupka.
Krzyż przy ul. Materewicza oznacza najdalej wysunięty punkt, do którego dotarli bolszewicy. Można przyjąć, że to miejsce symboliczne, w którym być może odwróciła się karta historii w 18., decydującej bitwie w dziejach świata, jak o Bitwie Warszawskiej pisał lord d’Abernon, brytyjski polityk i pisarz. Ówczesny ambasador brytyjski w Berlinie ujął to następującymi słowami: „Gdyby Karol Młot nie powstrzymał inwazji Saracenów, zwyciężając w bitwie pod Tours, w szkołach Oxfordu uczono by dziś interpretacji Koranu, a uczniowie dowodziliby obrzezanemu ludowi świętości i prawdy objawienia Mahometa. Gdyby Piłsudskiemu i Weygandowi nie udało się powstrzymać triumfalnego pochodu Armii Czerwonej w wyniku bitwy pod Warszawą, nastąpiłby nie tylko niebezpieczny zwrot w dziejach chrześcijaństwa, ale zostałoby zagrożone samo istnienie zachodniej cywilizacji. Bitwa pod Tours uratowała naszych przodków przed jarzmem Koranu; jest rzeczą prawdopodobną, że bitwa pod Warszawą uratowała Europę Środkową, a także część Europy Zachodniej przed o wiele groźniejszym niebezpieczeństwem, fanatyczną tyranią sowiecką”.
Internet:
http://www.ossow1920.pl/index.php/odwiedz-nas/pawilon-ekspozycyjny
http://www.ossow1920.pl/index.php/odwiedz-nas/warto-zobaczyc
