English
Deutsch
W okolicach Nadolnej w gminie Chlewiska w pobliskich wsiach Skłoby, Stefanków i Hucisko okupant hitlerowski dokonał pierwszych w Polsce, masowych zbrodni na ludności cywilnej przeprowadzonych wedle zasady odpowiedzialności zbiorowej. Pacyfikacje w ramach tzw. „Aktion Hubal” miały miejsce między 30 marca a 11 kwietnia 1940, jako represje za wciąż walczące na terenie Kielecczyzny oddziały mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. 30 marca 1940 jego oddział pobił pod Huciskiem dużo silniejszy niemiecki batalion policyjny. Następnego dnia pod Szałasem hubalczycy stoczyli kolejny zwycięski bój. W odwecie Niemcy dokonali pacyfikacji kilku wsi (Gałki, Hucisko, Szałas, Skłoby). 11 kwietnia 1940 w Skłobach – w najkrwawszej ze wszystkich pacyfikacji – zginęli niemal wszyscy mężczyźni w wieku 16-60 lat, łącznie 246 osób i wieś doszczętnie spalono. Po wojnie w Skłobach utworzono cmentarz z symbolicznymi grobami ofiar. Obecnie to tragiczne miejsce ma status cmentarza wojennego ofiar II wojny światowej. Cmentarz jest położony kilkadziesiąt metrów od szosy Stefanków-Chlewiska. W centrum sporej polany znajdują się tablice i krzyże z nazwiskami pomordowanych, a na środku, na podwyższeniu umieszczono dwa kilkumetrowe głazy wraz z tablicami i napisem: „Wciąż oskarżamy dając świadectwo prawdzie”. Obok stoi drewniany krzyż. W 70. rocznicę zbrodni przed wejściem ustawiono pamiątkowy obelisk. Tuż przy drodze na cmentarz, na Zakręcie Rzucowskim, znajduje się pierwszy pomnik postawiony w 1956 upamiętniający tragiczną pacyfikację. Poza Skłobami, dnia 4 IV 1940 w lesie na Firleju pod Radomiem zabito 70 mężczyzn z sąsiedniego Stefankowa (patrz osobny opis). Dnia 11 IV w Hucisku Niemcy rozstrzelali w pobliskim lesie 25 mężczyzn i spalili 110 zagród. Ofiarami mordów i represji padli również mieszkańcy innych wsi, m.in. Samsonowa-Komornik, Adamowa, Królewca, Gielniowa i Mechlina. Podczas trwającej dwa tygodnie zorganizowanej „akcji hubalowskiej” Niemcy zamordowali ponad 700 osób, głównie mężczyzn (prawie wszyscy zidentyfikowani). Spacyfikowano 31 wsi, spośród których całkowicie zniszczono Gałki, Hucisko, Szałas Stary i Skłoby, spalając ponad 600 zagród chłopskich. Na Firleju w Radomiu – w miejscu masowych egzekucji w pobliskim lesie – powstał cmentarz wojskowy (obecnie wydzielona część cmentarza komunalnego). W centralnym jego punkcie w 1976 postawiony został pomnik ku czci zamordowanych. Na cmentarzu parafialnym w Ruskim Brodzie znajduje się mogiła zbiorowa zabitych mieszkańców wsi Hucisko, w Gielniowie – mieszkańców wsi Gałki, a w Odrowążu – mieszkańców wsi Szałas Stary.
Zobacz więcej:
