English
Deutsch
Błonie to miasto leżące przy szosie Warszawa-Poznań, nad rzeką Utratą, ok. 30 km na zach. od Warszawy.
Znaleziono tu ślady osadnictwa z VIII w. n.e. Osada wzmiankowana już w XI w. była zapleczem dla grodu w Rokitnie. W 1257 r. książę mazowiecki Konrad II ufundował kościół i osadził przy nim kanoników regularnych z Czerwińska. Osada zaczęła nabierać znaczenia gdy sieć grodów mazowieckich przestała pełnić swe obronne funkcje; po opuszczeniu grodu Rokitno jego mieszkańcy przenieśli się do Błonia. Rozwijający się ośrodek handlowy książę krakowski Władysław obdarzył miejskim przywilejem magdeburskim w 1338 r., a książę mazowiecki Janusz I rozszerzył prawa w 1380 r. nadając przywilej chełmiński. Od końca XIV w. miasto pełniło funkcję stolicy powiatu w ziemi warszawskiej. W XVI wieku Błonie było zasobnym miastem, słynącym głównie ze znakomitych szewców i piwowarów. W każdy poniedziałek odbywały się targi, zaś pięć razy w roku jarmarki, przynoszące miastu znaczne dochody. W tym okresie miasto wydało dwóch znanych uczonych: Mikołaja z Błonia, związanego z Akademią Krakowską autora wielu rozpraw naukowych oraz Macieja z Błonia, lekarza nadwornego króla Aleksandra i Zygmunta I. W czasie wojen szwedzkich w poł. XVII w. miasto zostało spalone, zaś ratusz, łaźnia, postrzygalnia sukna uległy dewastacji. Wojska szwedzkie przyczyniły się ponownie do zniszczeń i zubożenia miasta w początku XVIII w. W 1727 r. spłonął drewniany ratusz. W czasie insurekcji kościuszkowskiej miasto znów znalazło się w obszarze działań wojennych: 10 lipca 1794 r. dywizja gen. Stanisława Mokronowskiego stoczyła pod Błoniem zwycięski bój z Rosjanami. Liczne przemarsze wojsk pruskich, rosyjskich, francuskich w okresie upadku Polski i wojen napoleońskich zahamowały rozwój miasta na długie lata. Błonie było przez pewien czas miastem prywatnym należącym do Poniatowskich, Potockich, Walewskich. Dopiero utworzenie powiatu błońskiego w 1867 r. i przeprowadzenie przez miasto linii kolejowej Warszawa-Łódź Kaliska w 1903 r. ożywiło gospodarkę. Otwarto fabrykę zapałek, liczba ludności zbliżała się do pięciu tysięcy. Ulice wybrukowano, oświetlono latarniami naftowymi, powstał park miejski, uporządkowano zabudowę rynku. Powstała fabryka grzebieni, kafli, cegielnia, młyn, funkcjonowała apteka, cztery szkoły powszechne i aż 51 sklepów. W 1905 r. powołano do życia Ochotniczą Straż Pożarną, dla której zbudowano istniejącą do dziś strażnicę.
I wojna światowa przynosi ponowne zniszczenia, głód, epidemię cholery. Działania wojenne przynoszą ofiary wśród ludności cywilnej. Krótki okres niepodległości zapoczątkowany rozbrajaniem żołnierzy niemieckich w listopadzie 1918 r. przyniósł rozwój przemysłu (rozbudowa fabryki zapałek, powstanie fabryki gwoździ, wyrobów drucianych, mydła) i instytucji kulturalnych. II wojna światowa spowodowała śmierć 2,5 tys. mieszkańców miasta. Po wojnie fabryka zapałek przekształciła się w zakład produkujący zegarki, a potem w nowoczesny zakład mechaniki precyzyjnej i elektroniki.
Najcenniejszym zabytkiem miasta jest wczesnogotycki kościół Św. Trójcy, orientowany, wzniesiony w układzie bazylikowym prawdopodobnie w poł. XIII w. z fundacji Konrada II. Po pożarze z 1642 r. został odbudowany w stylu barokowym, zachowując jednak wiele dawnych elementów. W prezbiterium i w starej zakrystii można zobaczyć bardzo rzadkie na Mazowszu sklepienie kryształowe, w nawie głównej jest krzyżowo-żebrowe i kolebkowo-żebrowe (otynkowane). Ołtarz główny manierystyczny z I poł. XVII w. z obrazem Trójcy Świętej (1873 r.) i rzeźbionymi postaciami patronów Polski św. Wojciecha i św. Stanisława. Z tego samego okresu pochodzi prospekt organowy, natomiast ołtarze boczne i ambona pochodzą z w. XVIII. Przy wejściu do prezbiterium barokowe rzeźby św. Jan Nepomucena i św. Jana Ewangelisty.
Przy kwadratowym rynku klasycystyczny ratusz z 1942 r., proj. przez Henryka Marconiego. Jest to budowla piętrowa na planie kwadratu, z balkonikiem pośrodku wspartym na czterech kolumnach toskańskich i z czterospadowym dachem krytym dachówką. Po obu stronach dobudowane klasycystyczne bramki. W części centralnej wysoka wieża zegarowa. Na frontowej ścianie pamiątkowa tablica poświęcona Janowi III Sobieskiemu, wmurowana w 250. rocznicę odsieczy wiedeńskiej.
Przy ul. Okrzei dworek z przełomu XVIII i XIX w. – letnia rezydencja ks. Józefa Poniatowskiego. Odbudowany w l. 1976-88. Obecnie mieści instytucje kultury. Stoi na skraju parku miejskiego nazywanego „Bajka”.
Źródło: Marek Plewczyński, Marek Wagner. Województwo Stołeczne Warszawskie. Krajowa Agencja Wydawnicza Warszawa 1980.
Internet: http://www.blonie.pl/modules.php?op=modload&name=Sections&file=index&req=viewarticle&artid=1&page=1
http://skarbiecmazowiecki.pl/obiekty/kosciol-pw-sw-trojcy-blonski-blonie-rokitno-128,1.html
