Wieś Obryte

Wieś gminna o charakterze rolniczym we wschodniej części powiatu pułtuskiego przy drodze Pułtusk-Porządzie, na skraju Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, w sąsiedztwie lasów Puszczy Białej (od południa), licząca ponad 1.100 mieszkańców.

Wzmiankowana w XIII w. jako własność biskupów płockich, pozostawała w ich dobrach do końca XVIII w. do kasaty przez Prusaków kościelnych własności ziemskich. Parafia w Obrytem erygowana prawdopodobnie w 1242, a po zniszczeniach przez najazdy litewskie ponownie w 1398.

We wsi znajdują się dwa obiekty wpisane do rejestru zabytków. Pierwszy to stojący w centrum wsi na niewielkim wzniesieniu kościół parafialny rzymskokatolicki pw. Trójcy Św., neogotycki, murowany z cegły, otynkowany, jednonawowy z wieżą wbudowaną w fasadę skierowaną na płd. i niższym, węższym prezbiterium. Zbudowany w latach 1850-52 wg proj. Wilhelma Arnolda na miejscu poprzedniego kościoła drewnianego dzięki staraniom proboszcza ks. A. Ropelewskiego, a jego fundatorem był rosyjski namiestnik Królestwa Polskiego książę Michaił Gorczakow. Konsekrowany w 1885 przez biskupa koadiutora diecezji płockiej Henryka Kossakowskiego. Po pożarze w 1915 i zniszczeniach spowodowanych przez działania wojenne podczas I wojny światowej projekt odbudowy i rozbudowy kościoła oprac. przez Stefan Szyllera nie został zrealizowany. Kościół został odbudowany i powiększony staraniem ks. Aleksandra Zalewskiego w latach 1924-1928 według projektu arch. Aleksandra Sygietyńskiego. Obok kościoła drewniana dzwonnica z I poł. XIX w. zbudowana na planie kwadratu, o konstrukcji słupowej, oszalowana, dwukondygnacyjna. Kondygnację górną, węższą i niższą, oddziela od dolnej daszek okapowy. W ścianach obu kondygnacji po dwa otwory dzwonowe. Obok kościoła grupa starych wiązów i lip. Drugi obiekt zabytkowy to stara część cmentarza rzymskokatolickiego z licznymi nagrobkami z XIX w.

Wieś jest ośrodkiem sztuki kurpiowskiej (budownictwo drewniane, tkactwo, hafciarstwo). Działa tu amatorski zespół pieśni i tańca „Kurpie Białe”. Będąc we wsi w czasie świąt religijnych i niektórych uroczystości można jeszcze spotkać mieszkańców w kurpiowskich strojach ludowych charakterystycznych dla Puszczy Białej. Strój męski składa się z sukmany samodziałowej sukiennej siwej z chlapkami, obszytej czarną taśmą, zapinanej na potrzeby lub guziki, lnianej koszuli, granatowego lejbika bez kołnierza, zapinanej na dwa rzędy guzików, spodni z granatowego sukna wpuszczanych w buty z cholewkami oraz okrągłej granatowej czapki z daszkiem. Strój kobiecy składa się z lnianej haftowanej koszuli, kiecki (spódnicy) płócienkowej lub włóczkowej w kolorystyce czerwonej albo jasnozielonej w czerwone pasy, podobnej do niej zapaski często ozdobionej galonami z koralików, kaftanika wełnianego w kolorze różowym lub amarantowym, bogato zdobionego wstążkami i koralikami oraz czepka z kacurem wiązanego pod brodą albo chustki szalikówki.

We wsi zachowały się jeszcze nieliczne chałupy drewniane typowe dla budownictwa kurpiowskiego oraz drewniana karczma z końca XIX w. W jednej z takich chałup jeszcze w latach 90. XX w. mieściła się ludowa izba muzealna. Dziś ta chałupa już nie istnieje, a spakowane eksponaty czekają na lepszą przyszłość. Przy drodze do Porządzia ok 400 m na wschód od kościoła znajduje się mogiła ziemna z krzyżem, w której pochowany jest żołnierz polski z 70. pułku piechoty poległy 10.08.1920 r.

Słowa kluczowe:

wieś, gmina, parafia, Puszcza Biała, kościół, strój kurpiowski, chałupa kurpiowska, izba muzealna, zespół pieśni i tańca,

Źródło: Żywirska M., Puszcza Biała. Jej dzieje i kultura, Warszawa: PWN, 1973, 428 s.

Omilanowska M., Sito J. (red.): Katalog Zabytków Sztuki. T. X, zeszyt 20: Dawne woj. warszawskie: Pułtusk i okolice. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1999.

Glinka T. i inni, Mazowsze północne. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1998, s. 518n.

Herz L., Puszcze Kamieniecka i Biała, Pruszków: OW „Rewasz”, 2005, s. 242-245.

Internet: www.obryte.pl

www.diecezjaplocka.pl

www.wikipedia.org.wiki/Pułtusk