Wieś Jaktorów

Wieś (ok. 900 mieszkańców) leżąca nad Pisią Tuczną, ok. 5 km na płd.-zach. od Grodziska Mazowieckiego, przy linii kolejowej Warszawa-Skierniewice i drodze nr 719 Warszawa-Żyrardów.

Najstarsze ślady pobytu człowieka w okolicy Jaktorowa to osada pochodząca z początków naszej ery i kurhany datowane na III-IV w. n.e. Obszary dzisiejszej gminy dawniej porośnięte były rozległymi lasami Puszczy Jaktorowskiej, sąsiadującej z puszczami Korabiewską i Wiskicką.

Jaktorów był zatem osadą leśną należącą do Książąt Mazowieckich, a po włączeniu ziemi sochaczewskiej do Korony – własnością królewską. Nazwa pochodzi jakoby od spolszczonej wersji imienia Hektor (Jakor). Mieszkańcy wioski zwolnieni byli od wszelkich powinności z wyjątkiem dostarczania siana na potrzeby stada turów żyjących w rozległej wówczas Puszczy Jaktorowskiej. Wyrok królewski z 1502 r. zabraniał włościanom paść bydło tam „…gdzie turowie bywają lub stanowiska mają”. Mimo królewskiej opieki ostatnia turzyca padła w 1627 r.

W roku 1827 Jaktorów liczył 77 domów i 498 mieszkańców. Po budowie w poł. XIX w. linii kolejowej warszawsko-wiedeńskiej gwałtownie zaczęło ubywać lasów; drewno zużywane było przez parowozy.

29 września 1944 r. na płn. od wsi miała miejsce jedna z największych w Polsce bitew partyzanckich stoczonych przez zgrupowanie AK Kampinos podczas przebijania się w Góry Świętokrzyskie. We wsi Budy-Zosiny ok. 3 km na płn.-zach. od Jaktorowa znajduje się cmentarz wojenny, gdzie spoczywa 132 żołnierzy poległych w tej bitwie.

Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Parafia erygowana 1 października 1932 r. przez Aleksandra Kardynała Kakowskiego. Kościół został pobudowany w latach 1930-34 według projektu architekta Stefana Szyllera, projekt został jednak zrealizowany tylko częściowo. Świątynia ma charakter neorenesansowy z elementami barokowymi. Kościół został konsekrowany dopiero w 1974 r. przez Prymasa Stefana Wyszyńskiego.

Przy drodze do Skierniewic, koło mostu znajduje się pomnik w formie głazu narzutowego (o obw. 850 cm) z wyrytą sylwetką tura i napisem przypominającym tego największego ssaka Europy i śmierć w tutejszej puszczy ostatniego osobnika tego gatunku.

W Chylicach Kolonii (ok. 1 km na płn. od stacji) znajduje się park z XVIII-wiecznym dworem Zawistowskich.

Źródło: Krzysztof Bąkała. Powiat grodziski. Przewodnik subiektywny. Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, 2012.

Internet: http://www.jaktorow.pl/index.php?id=25

http://pl.wikipedia.org/wiki/Jaktorów