English
Deutsch
Komorów leży nad Utratą, ok. 2 km na płd.-zach. od Pruszkowa, przy trasie Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Jest dużym osiedlem podmiejskim (ok. 5.100 mieszkańców).
Wieś Komorów powstała na przełomie XIII i XIV w. pośród borów podzielonych przesiekami na komory. Najstarsza wzmianka pisana o tej osadzie pochodzi z 1488 r., był własnością rodu Pierzchałów. Od 1570 r. należał do parafii Pęcice. Być może śródleśne położenie spowodowało, że nie rozrastał się nadmiernie. W 1827 r. majątek, w skład którego wchodziły folwark Komorów razem z wsiami Komorów i Sokołów liczył 841 mórg (ok. 470 ha) i zaledwie 13 dymów (50-60 osób). Po powstaniu listopadowym dobra Komorowskie (wraz z innymi wsiami) zostały skonfiskowane przez władze carskie hrabiemu Wincentemu Ostrowskiemu. Od 1908 r. majątek został wydzierżawiony przez Józefa Markiewicza, który w trzy lata później ostatecznie kupił go i pozostał jego właścicielem do 1939 r. W momencie nabycia (za sumę 193 tys. rubli) w majątku i wsi mieszkało 292 osoby.
Natomiast wieś Komorów nie należała do majątku, po uwłaszczeniu chłopów w 1864 r. zyskała zwartą zabudowę. We wsi był drewniany młyn na Utracie, zainstalowano w nim po I wojnie światowej turbinę wodną umożliwiającą elektryfikację majątku. Rozebrano go po II wojnie światowej.
W majątku oprócz zabudowań gospodarczych stał wybudowany w poł. XIX w. na fundamentach dawnego pałacu hr. Ostrowskiego piętrowy pałacyk, spalony a potem na nowo zbudowany ok. 1900 r. w formach secesyjnych. Od 1908 r. zakon Nazaretanek prowadził w nim pensję dla dziewcząt. Przejściowo był w nim pensjonat wypoczynkowy a od 1912 r. po dokonaniu stosownych adaptacji urządzono zakład przyrodoleczniczy prowadzony przez doktorów Knopfa i Kopczyńskiego ze szpitala w Tworkach. Pałac i park zostały dostosowane do wymagań zapewnienia spokoju pensjonariuszom. Uporządkowano park nad Utratą, oczyszczono stawy zarybiając je, urządzono korty tenisowe, przy parku istniał ogród warzywny i sad owocowy.
Właściciel Józef Markowicz początkowo mieszkał w drewnianej oficynie, potem zajmował trzy pokoje w pałacu. Dokonał parcelacji części majątku co umożliwiło stworzenie miasta-ogrodu zwanego Komorów-Wille. Ofiarował także nieodpłatnie grunty pod budowę Elektrycznej Kolei Dojazdowej. Był posłem I i II kadencji na Sejm Rzeczpospolitej. Po wojnie pałac przebudowano dodając mu drugie piętro, przez co zatracił swój styl. Urządzono tu sanatorium dla nerwowo chorych. W majątku zagospodarował się PGR.
W 1956 r. kupiła domek w Komorowie (ul. Kraszewskiego 3) sławna pisarka Maria Dąbrowska. Testamentem przekazała swój dom tutejszej społeczności – dziś funkcjonuje w nim biblioteka, jest też niewielka izba pamiątek po pisarce.
Na uwagę zasługuje też kościół wzniesiony w formie neoromańskiej rotundy w latach 50., powiększony już w XXI w.
Szereg willi powstałych w pierwszym okresie rozwoju miasta-ogrodu istnieje do dziś, choć większość zmieniła swój wygląd. W ostatnim okresie Komorów stał się modną miejscowością, w której chętnie osiedlają się politycy, ludzie sztuki i biznesu.
Źródło: Wojciech Markert. Powiat pruszkowski. Przewodnik subiektywny. Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, 2006.
Internet: http://www.komorow.net/historia
