Wieś Tułowice

Wieś na zachodnim krańcu Puszczy Kampinoskiej, przxy drodze nr 705 Sochaczew-Śladów, nieopodal ujścia Łasicy do Bzury. Obok enklawa KPN: niewielki Borek Tułowicki ze starodrzewem sosnowym, na skraju którego znajduje się Osada Puszczańska PTTK.

Po raz pierwszy wzmiankowano ją w 1361 r. jako własność rycerzy herbu Kościesza. W składzie dóbr tułowickich znalazły się Myszory, Wilce i Łasice oraz Górki i Hilarów.

Murowany dwór klasycystyczny w Tułowicach jest otoczony parkiem. Wzniesiony został ok. 1800 r. według projektu Hilarego Szpilowskiego, zapewne dla Franciszki Lasockiej. Zdewastowany został po II wojnie światowej, przez użytkujący go PGR, po 1980 r. wykupiony i pieczołowicie odbudowany. W 1998 r. właściciele – Aleksandra i Andrzej Novak-Zemplińscy – otrzymali nagrodę ministra kultury i sztuki za najlepszą konserwację obiektu historycznego, a w 2000 r. – medal Europa Nostra, przyznany przez Międzynarodową Organizację na rzecz Ochrony Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego „za godne podziwu i dokonane niemal w ostatniej chwili uratowanie zdewastowanej neoklasycystycznej posiadłości dworskiej oraz za jej wieloletnią i staranną restaurację”. Piękno tego obiektu niejednokrotnie wykorzystywano przy realizacji spektakli telewizyjnych i filmów, m.in. Sławy i chwały według powieści Jarosława Iwaszkiewicza.

Współczesne budynki gospodarcze są utrzymane w klimacie wiejskiego klasycyzmu polskiego, a w powozowni właściciele urządzili kolekcję powozów używanych przez polskie ziemiaństwo w XIX w. Można zwiedzać dwór i powozownię tylko po wcześniejszym uzgodnieniu: tel./fax 227257117.

Od ulicy stoi słupowa kapliczka przydrożna, a obok torów kolejki wąskotorowej głaz z tablicą ku czci gen. Stanisława Grzmot-Skotnickiego położony nieopodal miejsca, w którym we wrześniu 1939 r. poległ ten najmłodszy wówczas generał Wojska Polskiego.

W Tułowicach znajduje się stacyjka muzealnej linii kolei wąskotorowej z Sochaczewa. Przy niej miejsce wypoczynku dla pasażerów pociągów turystycznych, które zajeżdżają do podnóża wydm w pobliskich Wilczach Tułowskich.

Powiatową Kolej Sochaczewską budowano w latach 1921-23 na trasie od stacji kolei normalnotorowej w Sochaczewie do Tułowic. Tu linia rozdzielała się na dwie odnogi, do Wyszogrodu i Piasków Królewskich. Ostatni rozkładowy pociąg do Wyszogrodu odjechał z Sochaczewa 30 XI 1984 r. o godz. 15.35. Dlatego na tej godzinie zatrzymano wszystkie zegary ze stacji i posterunków ruchu, dziś zgromadzone w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie. Obok Tułowic znajduje się zabytkowy rozjazd obu odnóg, ale torami w stronę Wyszogrodu można już tylko wędrować.

Autobusy z Sochaczewa (tylko w dni robocze). Noclegi w Osadzie Puszczańskiej PTTK (domki i bungalowy turystyczne, możliwość rozbicia namiotu, bufet, tel. 886885576).

Źródło: Lechosław Herz „Puszcza Kampinoska” Oficyna Wydawnicza „Rewasz” 2012.

Internet: http://pl.wikipedia.org/wiki/Tu%C5%82owice_%28wojew%C3%B3dztwo_mazowieckie%29

osada_puszczanska@wp.pl, http://www.osada-puszczanska.pl/