English
Deutsch
Rzeka, dawniej zwana Radomierzą, lewobrzeżny dopływ Wisły (dł. 98 km, dorzecze ponad 2000 km²). Wypływa z Lasów Przysusko-Szydłowieckich, w pn. części Garbu Gielnowskiego, w dzikim puszczańskim uroczysku (jego najcenniejszy fragment objęto ochroną, tworząc rezerwat „Puszcza u źródeł Radomki”). Rzeka po zejściu z rejonu wzgórz płynie szeroką, wyraźnie zaznaczoną pradoliną, będącą pozostałością tzw. stadiału Radomki (zlodowacenie środkowopolskie), w kierunku pn.-wsch., ku Wiśle, do której uchodzi poniżej Ryczywołu pod Kłodą. Większość jej dopływów to prawobrzeżne strumienie i rzeki: Szabasówka z Jabłonicą, Mleczna z Pacynką i Narutówka z Leniwką. Z lewobrzeżnych najdłuższa jest Wiązownica.
Do XIX w. rzeka dzika i nieuregulowana, płynęła w wielu miejscach kilkoma korytami. W l. 1823-24 przekopano kanał od Gorynia do ujścia i przez pewien czas spławiano nim drewno. Rzeka szybko jednak „zdziczała” i pomimo jednego koryta, tworzy tak jak dawniej, liczne zakola oraz wyspy. Największa z nich znajduje się poniżej Jedlińska. W swym dolnym biegu oddziela Puszczę Kozienicką od Stromieckiej. Jej ujście, poniżej Ryczywołu, ma charakter ujścia podpartego. Wisła przesunęła je nieco, w dół swojego biegu i utworzyła coś na kształt archipelagu zbudowanego z dość dużych wysp położonych naprzeciwko ujścia Radomki.
Osadnictwo nad brzegami Radomki sięga neolitu i epoki brązu. W średniowieczu powstały nad nią liczne osady i miasta: Skrzyńsko, Skrzynno, Wieniawa, Przytyk, Leżenice, Głowaczów, Brzóza i Ryczywół. Nad Radomką, prawie na całej długości, znajdują się rozległe łąki, często dziś zmeliorowane, używane jako pastwiska. W wielu miejscach urządzono na niej stawy rybne (np. stawy „Huta” w pobliżu źródlisk, w Konarach, Wólce Domaniewskiej, Jedlińsku i Grądach).
W latach 1996-2000 w okolicach Domaniowa stworzono sztuczne jezioro po spiętrzeniu wód Radomki zaporą betonowo-ziemną. Zbiornik zajmuje powierzchnię 7,5 km2 i mieści 11,5 mln m3. Pełni funkcje retencyjne i rekreacyjne, stał się również ostoją ptactwa wodnego.
Źródło: Karol Piasecki „Radomskie szlaki piesze” Wydawnictwo PTTK „Kraj” 1990.
Internet: http://pl.wikipedia.org/wiki/Radomka
