English
Deutsch
Przyczynkiem do powstania i rozwoju Otwocka było oddanie do użytku w roku 1877 Nadwiślańskiej Linii Kolejowej, z Mławy przez Warszawę do Lublina, Chełma i Kowla.
W 1879 r. sławny ilustrator Pana Tadeusza Michał Elwiro Andriolli zamieszkał na 12 włókach lasu (ok. 200 ha) koło mostu kolejowego po obu stronach rzeki Świder.
Innym miejscem lokowania przyszłego Otwocka były tzw. grunta wiązowskie. Część majątku nabył pułkownik Westernick. Wkrótce powstało 18 willi. Zwano je najpierw wiązowskimi, a potem otwockimi. To dało początek Willom Otwockim, które od 1916 r. stały się częścią miasta. To tu powstawały eleganckie pensjonaty, sanatoria i ogrody.
Kolej nadwiślańska pomogła odkryć Otwock. Osiedla letniskowe wyrastały jak grzyby po deszczu aż po Celestynów.
Na początku XX w. w Otwocku stało już 600 willi. Ich sezonowymi, a potem stałymi mieszkańcami byli w większości warszawscy Żydzi.
W 1900 r. w mieszkaniu studenta prawa Ettingera (St. Dalskiego) w Otwocku odbył się II Zjazd Socjaldemokracji Królestwa Polskiego, który przerodził się w zjazd założycielski SDKPiL.
Wojska niemieckie wkroczyły do Otwocka w 1915 r. Przez trzy tygodnie przebywał w pensjonacie Jadwigi Nesterowiczówny komendant 1 Brygady Legionów Józef Piłsudski wraz z najbliższymi współpracownikami.
Dzięki powstałemu w 1911 r. Towarzystwu Przyjaciół Otwocka pod kierunkiem Antoniego Michałowskiego 16 marca 1916 r. Otwock został wydzielony z powiatu nowomińskiego i włączony do powiększonego warszawskiego. 9 listopada 1916 r. otrzymał prawa miejskie. Miasto wydzielono z gmin Glinianka, Wiązowna i Otwock. Witold Kasperowicz został pierwszym burmistrzem.
Spośród ośmiu burmistrzów miasta z okresu międzywojennego, najdłużej, bo 14 lat, swój urząd sprawował Michał Górzyński. Dokonano w tamtym czasie wielu inwestycji: zbudowano elektrownię, utwardzono ulice, powstał dom uzdrowiskowy (kasyno), szkoły podstawowe nr 1 im. Wł. Reymonta i nr 4 im. J. Piłsudskiego, stacja pomp wodociągów miejskich, zelektryfikowano Śródborów.
Pierwszy dzień wojny w Otwocku wyglądał tak: o 4.30 nad Otwockiem przeleciały bombowce niemieckie, które kierowały się na Warszawę. Pierwsze bombardowania, płonie Zakład Wychowawczy dla Sierot Żydowskich oraz prywatny pensjonat, 30 osób ginie, 70 jest poważnie rannych.
1 DPanc. zajęła 10 września Warszawice, Sobienie Biskupie, Sobienie Szlacheckie oraz Sobienie Jeziory. Otwock został ponownie zbombardowany. 12 września podjęto próbę odrzucenia wroga przez koncentrujące się w rejonie Otwocka siły 10 Dywizji Piechoty i Kresowej Brygady Kawalerii. Nie udało się. 14 września wojska hitlerowskie weszły do Otwocka.
19 września Niemcy utworzyli starostwo otwockie, kierowane przez dotychczasowego burmistrza Jana Gadomskiego. Działało do 1 listopada; miało zapewnić w miarę normalne funkcjonowanie organizmu miejskiego. Hitlerowcy utrzymali dotychczasowy system gospodarki, np. miasto nadal spłacało kredyt na budowę kasyna. Doszły wydatki na utrzymanie wojsk okupacyjnych i inne wojenne. Jan Gadomski piastował swój urząd do maja 1943 r., po nim do października 1944 r. – Stanisław Iłowiecki. Komisariat Policji Polskiej pod dowództwem Bronisława Marchlewicza starał się pomagać rodakom, a przynajmniej nie szkodzić.
Podobnie jak gdzie indziej administracja niemiecka bezwzględnie przestrzegała obowiązkowych dostaw produktów rolnych i limitów osób do pracy przymusowej w Niemczech. Rozstrzeliwanie zakładników, łapanki – to była codzienność.
W czasie okupacji aktywnie działała Armia Krajowa. Akcje na terenie powiatu otwockiego oraz wykonywane przez żołnierzy z IV Rejonu w l. 1943-1944 to: niszczenie dokumentów, urządzeń, aparatury kinowej, rekwizycje, wysadzanie torów, pociągów, wykonywanie wyroków śmierci na szczególnie niebezpiecznych okupantach, rozbrajanie i pozyskiwanie broni, odbieranie zrzutów lotniczych z zaopatrzeniem i cichociemnych.
Komórki Polskiej Partii Robotniczej powstały w końcu stycznia 1942 r. w Gliniance, Kołbieli i Sufczynie; w końcu tego roku w Otwocku (9 członków). Warszawscy bojownicy Związku Walki Młodych: „Marcin”, „Zybek” i „Arnold” wysadzili w powietrze w październiku 1943 r. między Otwockiem a Śródborowem pociąg pasażerski Homel – Berlin. Wojska sowieckie wkroczyły do Otwocka 28 lipca 1944 r.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej otwockie sanatoria służyły jako szpitale polowe. Gdy zaś wojna dobiegła końca, państwo podjęło walkę z gruźlicą. Sanatoria, prewentoria, szpitale linii otwockiej miały w niej wielki udział, specjalizując się zwłaszcza w leczeniu dzieci. Wiele placówek rozbudowano.
W 1952 r. w miejsce dużego powiatu warszawskiego powstał powiat otwocki. W l. 1958-1975 Otwock był miastem na prawach powiatu. Od 1999 r. ponownie mamy powiat otwocki, do którego znowu weszły gminy Sobienie, Osieck i Kołbiel. Dziś Otwock to 42 tys. mieszkańców i 4.730 ha powierzchni. Jest tu wiele osiedli mieszkaniowych, dobra infrastruktura oświatowa, handlowa i komunikacyjna.
Źródło: Jacek Kałuszko, Paweł Ajdacki „Otwock i okolice” Wydawnictwo Rewasz 2006
