Rzeka Iłżanka

W Chotczy Dolnej kończy swój bieg rzeka Iłżanka. Oddająca swe wody Wiśle, jako jej lewy dopływ, ma swoje źródła na południowy wschód od Szydłowca, zbierając swoje wody na odcinku 76,8 km. Powierzchnia dorzecza wynosi 1227 kilometrów kwadratowych. „Płynie płaską, zatorfioną doliną, miejscami wcina się głęboko w podłoże (przełom pod Iłżą)”. Prawe dopływy Iłżanki to strugi Małyszyniec (dł. 13,38 km) i Strużanka (dł. 13 km), a jej lewy dopływ stanowi rzeka o nazwie Modrzejowianka (dł. 26 km). Iłżanka płynie przez Przedgórze Iłżeckie, gdzie na obszarze wsi Gąsawy Rządowe ma swoje źródła, oraz przez Równinę Radomską. Rozlewa się w okolicach Iłży, tworząc system czterech przepływowych jezior. Większe miejscowości leżące na Iłżanką to Mirów, Iłża, Kazanów i Ciepielów. Iłżanka miała kiedyś trzy nazwy. W górnym biegu, od źródła do wsi Białej, nazywała się Białką, od Iłży do Rekówki - Iłżanką, a w dolnym biegu, od Rekówki do ujścia - Chotczanką. Niegdyś właśnie nad nią tętniło życie gospodarcze: ceramiczna Iłża, liczne młyny, a także stawy rybne. Po tym okresie pozostały do dziś jazy i zalewy. Iłżanka przyciąga turystów kajakarzy, ale muszą oni uważać na zmienny, czasami silny nurt i na liczne sztuczne progi. Dzisiaj już nie jest tak kręta jak dawniej, ale wciąż przyciąga wędkarzy. Łowią oni tutaj jazie, płocie, klenie i szczupaki. W wodach Iłżanki pływają też bobry i żółwie błotne. Są tu również raki. Nad jej brzegami spotyka się bory wilgotne, olsy i łęgi. Najczęściej występują tu dęby, olcha czarna, topole, osika i czeremcha. Turyści kolarze, wędrując tutaj szlakami rowerowymi, oznakowanymi dzięki Związkowi Gmin „Nad Iłżanką”, mogą podziwiać między innymi czaple siwe, czajki i nurogęsi. Nad Iłżanką można też zobaczyć, w takich miejscowościach jak Kroczów, Niedarczów, Ruda i Kowalków, zabytkowe dzisiaj młyny wodne. Źródło: „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. 3, Warszawa 1882; „Nowa encyklopedia powszechna PWN”, t. 3, Warszawa 1996; „Encyklopedia popularna PWN”, Warszawa 2004; „Wykaz nazw wód płynących” Internet: http://ilzanka.pl/