Czerwińsk n/Wisłą - zespół klasztorny

Jeden z najciekawszych i najstarszych zabytków Mazowsza, jego swoista perła. Obecnie pod opieką salezjanów. Wcześniej klasztor służył kanonikom regularnym laterańskim, osadzonym tutaj przez biskupa płockiego Aleksandra Mallone na początku XII w. Obiekt w sensie architektonicznym jest romański. W portalu świątyni, na kolumnie, są ślady uderzeń mieczów. Podobno powstały po uderzeniach mieczy rycerzy Władysława Jagiełły, udających się po przeprawie przez Wisłę na spotkanie z wojskami krzyżackimi, zwieńczone wiktorią grunwaldzką 15 lipca 1410 r. Zygmunt Gloger, który płynął Wisłą w pierwszych latach XX w., odnotował: Ślady pierwotnej ozdobności romańskiej zachowały się przede wszystkim w głównym portalu, prowadzącym z kruchty do wnętrza kościoła. Otwór jego zamknięty w górze półkolem, posiada szerokości dwa i trzy ćwierci metra, a towarzyszy mu od strony kruchty para kolumn romańskich, z których każda stoi w ustępie prostokątnym. Profesor Łuszczkiewicz przypuszcza z grubości muru frontowego, że portal miał jeszcze drugą parę kolumn. Kapitele dwóch istniejących dotąd kolumn odznaczają się bogatą ornamentacyą figuralną i roślinną, a są wybornie kute z poczuciem artystycznem. Kształt ich ogólny wychodzi z zasady kostkowej, jest dołem okrągły, górą czworoboczny. Różnica obu kapiteli polega na odmiennej ornamentacyi, ale wymiary są jednakowe. Na kapitelu z prawej strony wejścia widzimy maskę, trzymającą w ustach roślinne skręty, na kapitelu zaś lewym postać mężczyzny ze smokami. Kolumny i kapitele wykute są z drobno-ziarnistego zbitego piaskowca, przypominającego piaskowce użyte w Tumie łęczyckim. Dwuwieżowa bazylika była wielokrotnie przebudowywana, stąd zauważalne fragmenty gotyku, renesansu i baroku. W środku świątyni należy koniecznie zainteresować się freskami z różnych wieków, w tym romańskimi z XIII w. To największy zespół malowideł romańskich w Polsce. Wiernych przyciąga od XVII w. znajdujący się w ołtarzu obraz Matki Boskiej Czerwińskiej, prawdopodobnie dzieło Łukasza z Łowicza, który namalował ten obraz na wzór rzymskiego Santa Maria Maggiore. Obok kościoła murowany klasztor z 1328 r. Wewnątrz ozdobiony gotyckim sklepieniem żebrowym dawny refektarz. W klasztorze znajduje się obecnie muzeum. Warto je obejrzeć także z uwagi na bogate zbiory z misji salezjanów na całym świecie. Przed kościołem figura Chrystusa (przypuszczalnie w tym miejscu, gdzie odbywała się msza wojsk Jagiełły, brama Rafała (dzwonnica, 1410-1502) i figura Matki Bożej. Turyści i pielgrzymi często robią zdjęcia przy dwóch mieczach grunwaldzkich. Warto na zwiedzenie bazyliki czerwińskiej Zwiastowania Najświętszej Marii Panny poświęcić więcej czasu, korzystając również z przewodników sprzedawanych przez salezjanów, zawierających szersze informacje o tym byłym opactwie kanoników regularnych laterańskich. Źródło: „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. 1, Warszawa 1880; Zygmunt Gloger, „Dolinami rzek”, Warszawa 1903; „Dzieje Mazowsza i Warszawy. Wybór źródeł”, Warszawa 1973; Wojciech Giełżyński, „Moja prywatna Vistuliada”, Warszawa 1983; ks. Kazimierz Dębski, „Bazylika czerwińska. Przewodnik”, Warszawa 1993 Internet: http://czerwinsk.salezjanie.pl