26. Loretto – Sanktuarium Matki Bożej Loretańskiej
Ta włosko brzmiąca nazwa przypomina nazwę miejscowości we Włoszech pod Ankoną, słynnej sanktuarium Matki Bożej. Znajduje się tam Święty Domek, który krzyżowcy przywieźli z Nazaretu. Ściany tego Domku pochodzą, według ich zapewnień, z tego samego domu, w którym Archanioł Gabriel zwiastował Marii Pannie narodzenie Jezusa Chrystusa, i w którym potem żyła Święta Rodzina. Nazwa „Loreto” pochodzi od laurowego gaju, w którym ów dom miał się znajdować. Od wieków na tym miejscu stoi wspaniała bazylika, z wyrzeźbioną z cedru figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Wizja świętego miejsca inspirowała pątników do tworzenia takich sanktuariów w innych miejscach. Tak powstała świątynia loretańska w Pradze nad Wełtawą, w Warszawie, notabene na Pradze, kopia domku z Loreto, i tak też powstał klasztor, a następnie dzisiejsze sanktuarium nad Liwcem. Obecnie kaplic loretańskich jest w Polsce 18.
Początki sanktuarium nad Liwcem sięgają rok 1928. Ówczesny proboszcz parafii Matki Bożej Loretańskiej w Warszawie, ks. Ignacy Kłopotowski, zakupił duży majątek nad Liwcem o nazwie „Zenówka”. Doprowadził do zmienienia (już 27 marca 1929 r.) urzędowej nazwę miejscowości na Loretto (przez dwa „t”) i do postawienia w lesie skromnej kapliczki, którą przeniesiono później do murowanego budynku. Z myślą o coraz liczniej przybywających wiernych postanowiono postawić dużą kaplicę. Kłopoty administracyjne opóźniły prace, tak że budowa rozpoczeta w 1952 r. dopiero w 1959 r. była w stanie surowym. 19 marca 1960 r. odprawiono tu pierwszą mszę św. Na frontonie wykonanej w 1971 r. elewacji zewnętrznej została umieszczona grafika z wizerunkiem Matki Bożej Loretańskiej oraz z napisem: Bogu w Trójcy Jedynemu i Matce Bożej Loretańskiej. 1971. W 1981 r. odbyło się przekazanie klasztorowi nad Liwcem wyrzeźbionej w Mediolanie, wiernej kopii włoskiej Matki Boskiej Loretańskiej (z XI lub XII w.), poświęconej w Świętym Domku w bazylice w Loreto. Dar ten został przekazany przez Teresę i Józefa Pawliczaków z Freiburga.
Do Loretto przybywają coraz liczniej pielgrzymki. Modlili się tutaj często prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński i ks. Jerzy Popiełuszko. Nad wystrojem kaplicy czuwał artysta Jerzy Machaj. Zasługują w niej na uwagę dwa obrazy: „Śmierć św. Benedykta”, namalowany przez Michała Willmanna około 1684 r., wcześniej znajdujący się w ołtarzu bocznym cysterskiego kościoła w Lubiążu (powiat wołowski, województwo dolnośląskie) oraz „Święta Anna Samotrzeć”, z przełomu XVII i XVIII w. Poświęcenia kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej Loretańskiej dokonał 19 lutego 1984 r. ks. biskup Jerzy Modzelewski. Dzięki darczyńcom finalizowana jest obecnie budowa kościoła, którego kamień węgielny pobłogosławił i wmurował we wrześniu 2014 r. ksiądz arcybiskup Henryk Hoser SAC. Budowany obecnie kościół, którego styl nawiązuje do sztuki romańskiej, jest już w stanie surowym.
W Loretto znajduje się klasztor sióstr loretanek. Zgromadzenie Sióstr Matki Boskiej Loretańskiej założył 21 lipca 1920 r. ksiądz Ignacy Kłopotowski. Kanoniczna erekcja Zgromadzenia nastąpiła 19 maja 1928 r., w roku 1949 stało się zgromadzeniem zakonnym na prawie diecezjalnym, a od 21 maja1971 r. uzyskało zatwierdzenie Stolicy Apostolskiej. Loretanki żyją według reguły św. Benedykta, zgodnie z własną konstytucją oraz pismami założyciela, błogosławionego ks. Ignacego Kłopotowskiego, którego grób znajduje się na tutejszym cmentarzu.
Źródło: „Katalog zabytków sztuki w Polsce”, t. 10, z. 28, Warszawa 1974
Internet: http://www.loretanki.pl/pl