Centrum Edukacji Przyrodniczej

Przemierzając szlaki turystyczne w południowej części województwa mazowieckiego, warto zawitać do Centrum Edukacji Przyrodniczej w Marculach. Osada ta usytuowana jest pośród lasów, przy drodze krajowej numer 9, prowadzącej z Radomia do Rzeszowa. Centrum mieści się w byłej siedzibie Nadleśnictwa Marcule. Jest tu i przyjaźnie i interesująco. Można odpocząć poznając współczesne sposoby pielęgnowania i użytkowania lasów, poszerzyć wiedzę botaniczną i leśną, a także nabyć trochę umięjętności praktycznych z zakresu ogrodnictwa. Istotą Centrum Edukacji Przyrodniczej jest upowszechnianie wiedzy o roli lasów w kształtowaniu środowiska przyrodniczego i znaczeniu gospodarki leśnej dla naszego kraju. Służy temu nowoczesny sprzęt, pozwalający na prowadzenie zajęć edukacyjnych dla różnych grup wiekowych. Sala edukacyjna wyposażona jest w mikroskopy, gabloty, różne plansze tematyczne, a sala konferencyjna, mogąca pomieścić do 100 osób – w komputer, rzutnik, sprzęt nagłaśniający i ekran dotykowy z wirtualnym spacerem. Jest tu również sala kominkowa na 50 osób. Dobra infrastruktura turystyczna zachęca do biesiadowania. Przy stołach i ławach, w zadaszonych wiatach jest miejsce nawet dla 300 osób. Jest zadaszona podłoga, mogąca służyć do różnego rodzaju występów. Są również miejsca na ognisko i stały grill. Odbywają się tu różnego rodzaju wydarzenia, mają miejsce rozmaite wystawy, najczęściej fotograficzne. Z Centrum Edukacji Przyrodniczej sąsiaduje arboretum, które koniecznie trzeba zwiedzić. Jest niezwykle atrakcyjnym miejscem, w którym można wypocząć i wiele się nauczyć. Arboretum to wyraz pochodzenia łacińskiego, oznaczający teren, na którym kolekcjonuje się rośliny drzewiaste (drzewa, krzewy, krzewinki i pnącza), pochodzące z różnych stref klimatycznych. Arboreta pełnią funkcje naukową, popularyzatorską i dydaktyczną. To w Marculach należy do najmłodszych w Polsce (najstarsze są w Przelewicach na Pomorzu – z 1799 r., w Niedźwiedziu k. Krakowa – z 1814 r. i w Kórniku k. Poznania – z 1826 r.) – powstało w 2006 r. Na powierzchni 7,9 hektara rośnie ponad 600 gatunków drzew i krzewów pochodzenia rodzimego oraz strefy klimatu umiarkowanego. Ten wyjątkowy rodzaj ogrodu botanicznego cieszy feerią barw wiosną, latem i jesienią. Szczególną troską objęto tu alpinarium z rzadką roślinnością wysokogórską, urozmaicaje pełnymi ryb oczkami wodnymi. W tym skalnym ogrodzie uprawiane są takie gatunki roślin, jak piwonia delikatna czy smagliczka skalna. Pięknie tu kwitnie, na cytrynowożółto, głodek mrzygłód czy też zimozielony dębik ośmiopłatkowy, zaś w maju i czerwcu kwiatami przypominającymi małe słońca zachwyca rzadko spotykana w alpinarium Delosperma nubigenum, roślina należąca do sukulentów, a pochodząca z południowej Afryki. Dość liczna jest w arboretum rodzina roślin wrzosowatych, mieniących się bogactwem i różnorodnością kolorów od wiosny do jesieni. Zachwycają tu kwiatostany pięknie pachnącego kwaśnodrzewu konwaliowego (kwitnącego w lipcu i w sierpniu), którego przypominające malutkie dzwoneczki kwiaty nanizane są na długie gałązki. Ten bardzo rzadko występujący w polskich arboretach gatunek zachwyca o każdej porze roku. Najstarsze drzewo w arboretum to dąb szypułkowy o imieniu „Marcel”, nadanym mu przez dzieci z pobliskiej szkoły. Nieopodal rośnie się też dąb Jana Pawła II, który został wyhodowany z żołędzi poświęconych przez papieża Jana Pawła II w 2004 r. Do poszczególnych stanowisk roślinnych poprowadzone zostały ścieżki, a czasami mostki, tak by móc z bliska je podziwiać i dowiedzieć się na ich temat z postawionych przy nich tabliczek. Przestrzeń arboretum jest ciekawie zaaranżowana. Dodatkowo urozmaica ją architektura ogrodowa, jak na przykład zegar słoneczny o konstrukcji równikowej, który może stanowić miłą ciekawostkę dla miłosników astronomii. Znajdują się tu też leśne cymbały, na których można pograć, a także wiele dużych drewnianych rzeźb owoców, liści, nasion różnych drzew i krzewów. Na licznych tablicach edukacyjnych można znaleźć ciekawe informacje o leśnej florze i faunie, a dzieci i dorośli mogą się sprawdzić w terenowej grze edukacyjnej. W Centrum Edukacji znajdują się trzy pomniki upamiętniające żołnierzy Armii Krajowej walczących na tych terenach: komendanta obwodu „Baszta”, leśniczego Nadleśnictwa Marcule – kpt. Antoniego Wyporka; kpt. Eugeniusza Dymitrowa-Flisa pseudonim „Dąb” i „Robur”, pracownika tegoż Nadleśnictwa; oraz generała brygady Antoniego Hedy, pseudonim „Szary”. Warto wspomnieć, że w Marculach często bywał patron tego Centrum, biskup Jan Chrapek (1948–2001), który lubił spacerować ulubionymi ścieżkami w tutejszych lasach. Źródło: „Encyklopedia PWN”, wydanie internetowe; Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 4 sierpnia 2015 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części, DzU 2015, poz. 1636 Internet: http://www.marcule.radom.lasy.gov.pl/