Wieś Somianka

Somianka – wieś mająca w swoim herbie suma. Są tacy, którzy pochodzenie nazwy wsi, położonej relatywnie niedaleko prawego brzegu Bugu, wywodzą właśnie od tej drapieżnej słodkowodnej ryby. Inni uważają, że nazwa wsi pochodzi od słowa „słom”, odwołując się do pierwszego historycznego zapisu o wsi. Somianka jest wsią gminną, o znaczącej roli w życiu swojego regionu. Przez lata wójtem tutaj był Jarosław Kalinowski, późniejszy wicepremier i prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego. W aktach diecezji płockiej z 1503 r. wieś została zapisana jako Slomyankya, Somyankya, ale kilkadziesiąt lata później, w 1578 r., już jako Somianka. Do końca XVIII w. była to wieś kościelna. Znalazła się na mapie województwa płockiego z 1825 r., jako położona na zachód od Wyszkowa. Na mapie Guberni Warszawskiej z przełomu XIX i XX w. wieś oznaczono przy drodze wiodącej do Wyszkowa. Mieszkańcy wsi Somianka zajmowali się uprawą zbóż, roślin okopowych, chmielu, a także hodowlą zwierząt. Od początku XIX w. wieś należała prawdopodobnie do barona Puszet. Dwór zbudowany tu w połowie XIX w., w stylu późnoklasycystycznym, był parterowy, murowany z cegły i otynkowany. Układ wnętrz miał dwutraktowy. Elewacje zdobiły pilastry jońskie i rozety. Na kształt organizacyjny wsi wpłynęły dwie reformy carskie; uwłaszczenie chłopów (po wybuchu powstania styczniowego) oraz tworzenie samorządu gmin wiejskich (1864 r.). Dla mieszkańców wsi, wśród których było wielu tak zwanych czterodniowych (tzn. odpracowujących pańszczyznę przez cztery dni w tygodniu) i trzydniowych, znaczenie miała szczególnie pierwsza z tych reform. Obie reformy pobudziły życie gospodarcze i społeczne. Już w latach 1817–1819 działała tu miniszkoła, a wieś gospodarczo rozwijała się dynamicznie. W „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” z 1890 r. odnotowano działanie tu browaru, gorzelni, cegielni oraz istnienie złóż kamienia wapiennego, zapewne eksploatowanych. We wsi znajdowała się też karczma. Wieś, a właściwie jej mieszkańcy nieraz demonstrowali swój patriotyzm. Poza udziałem w powstaniu styczniowym, w 1905 r. występowali przeciwko rusyfikacji, brali udział w walkach wojny polsko-bolszewickiej 1920 r., uczestniczyli w wojnie obronnej 1939 r., a po drugiej wojnie światowej postawili nowoczesny budynek szkolny (przedtem nauka odbywała się w zniszczonym przedwojennym dworze). Warto wspomnieć, że znajdujący się w Somiance kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny został przerobiony w latach siedemdziesiątych XX w. z murowanego spichlerza dworskiego. Poprzedni kościół drewniany pod wezwaniem św. Rozalii postawiony został w 1688 r. przez proboszcza konwentu norbertanek płockich. W kościele znajdują się liczne zabytki ruchome, w tym rzeźbiony lichtarz na paschał z pierwszej połowy XVIII w i feretron (obustronnie namalowany, przenośny obraz religijny w ozdobnych ramach) o charakterze barokowym z pierwszej połowy XIX w. Tutejsza parafia została przeniesiona z Barcic w 1948 r., W pobliżu wsi znajduje się zaciszny i malowniczo położony dwór, znajdujący się w prywatnych rękach. Organizowane są tam imprezy okolicznościowe i koncerty, a wnętrza, które nie straciły dawnego ducha i pokoje bez telewizorów są znakomitym miejscem do pracy i wypoczynku. Źródło: „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. 11, Warszawa 1890; „Katalog zabytków sztuki w Polsce”, t. 10, z. 28, Warszawa 1974; Leszek Zugaj, „Historia administracji w gminie Somianka”, Lublin 2013 Internet: http://www.somianka.pl/portal/; http://somiankadwor.pl