Zakład dla Ociemniałych

Wieś Laski leży na wschodnim skraju Puszczy Kampinoskiej, o dwa km od granic Warszawy. Powstała w XIX w.

Wieś Laski była ubogą osadą puszczańską, której mieszkańcy gospodarzyli na lichych, piaszczystych gruntach. W roku 1922 rozpoczęto tu budowę Zakładu dla Ociemniałych. Inicjatywa stworzenia takiego ośrodka pochodziła od hrabianki Róży Czackiej, która w młodości straciła wzrok. Założyła najpierw w latach 1910-11 Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Warszawie, w 1918 r. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, którego celem była praca wśród niewidomych. Pozyskała do współpracy wielu wybitnych ludzi, w tym ks. Władysław Korniłowicza, który stał się wieloletnim duchowym opiekunem jej dzieła. Wzniesiono kilka skromnych budynków z przeznaczeniem na internat, pomieszczenia szkolne, mieszkania pracowników, warsztaty.

W dniach 17-20 września 1939 r. o Laski toczyły ciężkie boje oddziały polskie przebijające się ku Warszawie. W latach okupacji korzystali z ośrodka konspiratorzy, w okresie Powstania Warszawskiego działał tu szpital wojskowy. Kapelanem oddziałów AK był ks. Stefan Wyszyński PS. „Radwan III”.

W 1925 r. wzniesiono na terenie Zakładu drewnianą kaplicę proj. Łukasz Wolskiego. Wewnątrz ozdobiona jest surowymi, nieokorowanymi pniami sosnowymi. W kruchcie znajdują się pamiątki wojenne: lanca ułańska i hełm oraz tablice poświęcone żołnierzom polskim. Kilka lat temu kaplica została poddana gruntownemu remontowi, zachowała jednak swój dawny kształt.

W lesie na terenie Zakładu znajduje się cmentarz, na którym oprócz mogił sióstr są groby osób związanych z Laskami. Spoczywają tu m.in.: założycielka Zakładu Matka Elżbieta, czyli Róża Czacka, ks. Antoni Marylski, ks. Jan Zieja, ks. Jan Stępień, pisarze i poeci: Marian Brandys i jego żona, aktorka, Halina Mikołajska, Jerzy Zawiejski, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, pierwszy niekomunistyczny premier w Europie środkowej II poł. XX w. – Tadeusz Mazowiecki, wicemarszałek Sejmu RP Aleksander Małachowski.

Źródło: Lechosław Herz „Puszcza Kampinoska – przewodnik”, Oficyna Wydawnicza REWASZ, Pruszków 2002

Internet: www.kampinoski-pn.gov.pl