English
Deutsch
Jest to fragment obszaru leśnego położonego w trójkącie ulic: Podleśnej, Marymonckiej, Wybrzeże Gdyńskie (Wisłostrada), na obszarze warszawskiej dzielnicy Bielany.
Rezerwat został utworzony 21 stycznia 1973 r. (MP 1973 nr 5 poz. 38 §12) na pow. 130,35 ha. Celem ochrony jest zachowanie wartości społecznych i krajobrazowych naturalnych fragmentów dawnej Puszczy Mazowieckiej porastającej skarpę wiślaną i fragmenty Doliny Wisły. Obszar jest chroniony ze względów historycznych, naukowych, przyrodniczych.
W średniowieczu istniała w pobliżu wieś Polków, która była własnością książęcą, a od XVII w. królów Polski. W XVII w., po fundacji Władysława IV w roku 1639 powstał tu zespół klasztorny zakonu kamedułów, w wyniku czego od białych mnisich habitów zaczęto teren ten nazywać Bielanami. Reguła zakonu wymagająca odosobnienia klasztoru stała się przyczyną ocalenia naturalnego lasu mimo postępującej urbanizacji okolic. W czasie rozbiorów w północnej części Lasu (poza obszarem rezerwatu powstał fort nr I „Bielany” Twierdzy Warszawa i osiedle dla rodzin carskich żołnierzy. Obecnie na terenie tego osiedla rośnie 80-letni las robiniowy.
Od XIX wieku las pełnił funkcje rekreacyjne dla mieszkańców Warszawy. W 1916 r. Las znalazł się w obszarze miasta. Po II wojnie światowej utworzono tu Park Kultury ze sławną karuzelą, estradami, placami zabaw. Napływ odpoczywających i bawiących się ludzi powodował niszczenie naturalnego środowiska leśnego – by chronić unikatową przyrodę w 1973 roku utworzono rezerwat i rozpoczęto likwidację Parku Kultury, który zamknięto w październiku 1986 r.
Na terenie Lasu Bielańskiego wyróżnia się cztery terasy tworzące w przekroju układ schodów; każda z nich o specyficznym środowisku.
Najwyżej położona jest terasa bielańska – fragment równiny polodowcowej porośniętej grądem wysokim z udziałem starych dębów i grabów oraz domieszką lipy, klonu i sosny. Wiosną tysiącami zakwita t zawilec gajowy. Równinę przecina dolina erozyjna wykorzystywana przez Potok Bielański. W stosunkowo miękkich, łatwo ulegających erozji osadach polodowcowych strumień wyrzeźbił wąwozy i kręte jary. Na Polkowej Górze znajduje punkt widokowy, w 1966 r. posadzono tu „Dąb Tysiąclecia”. W pobliżu tego miejsca znajdowała się średniowieczna osada Polków. Dalej terasa urywa się stromą, 20-metrową skarpą w kierunku Wisły.
W południowej części rezerwatu występuje terasa pradoliny Wisły.
Jest to piaszczysty taras, pokryty niegdyś ruchomymi wydmami wypełniającymi szeroką pradolinę Wisły. Pokłady piasku naniesione przez rzekę kilkanaście tysięcy lat temu zostały przez wiatry uformowane w wydmy, które później zostały unieruchomione przez roślinność. Dziś są to piaszczyste wydłużone pagórki porośnięte lasem dębowo-sosnowym.
We właściwej Dolinie Wisły, ale jeszcze na nieco wyższym poziomie występuje terasa nadzalewowa, porośnięta grądem niskim z dębami i grabami oraz bogatym runem z roślinami kwitnącymi tylko wczesną wiosną, latem cień drzew odcina całkowicie dopływ promieni słonecznych. Na tym obszarze w latach 80. XX w. osiedliła się ogromna (szacowana na ok. sto tys. osobników) kolonia gawronów i kawek. Ich odchody spowodowały zmiany w chemii gleby i co za tym idzie obumieranie części drzew i innych roślin. Kilka lat temu ptaki wyprowadziły się.
Terasa zalewowy jest najniżej położona, dawniej (przed zbudowaniem wałów przeciwpowodziowych) był to teren bagienny i łąkowy, zalewany okresowo wodami Wisły, obecnie jest porośnięty olszami i lubiącymi wilgoć krzewami. Przez taras zalewowy przepływa rzeczka Rudawka. W drzewostanie poza olszą spotkamy dęby, wiązy szypułkowe, jesion wyniosły, klon jawor i klon zwyczajny. W runie występuje zawilec żółty, ziarnopłon wiosenny, gajowiec żółty i jaskier kosmaty, najbardziej wilgotne miejsca porasta gwiazdnica gajowa.
Stare, często dziuplaste drzewa tworzą dobre warunki do gniazdowania ptaków – naliczono ponad 40 gatunków, pośród nich dzięcioła czarnego. Z ssaków występują sarny, dziki, lisy, zające, wiewiórki, kuny, czasem docierają z Puszczy Kampinoskiej łosie.
Źródło: Bielany. Przewodnik Historyczno-Sentymentalny. Praca zbiorowa. Wyd. Urząd Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy. Warszawa-Bielany 2003
Czesław Łaszek. Przyroda Warszawy. KAW Warszawa 1980
Internet: http://www.lasbielanski.waw.pl
http://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_przyrody_Las_Bielański
