English
Deutsch
Grzegorzewice to wieś w gminie Żabia Wola, nad rzeką Pisią Gągoliną. Wzmiankowana w XIV w. Od połowy XVII w. jej mieszkańcy zajmowali się wyrobem płótna i sukna. W 1794 r. przekazali nawet T. Kościuszce 100 m materiału na mundury wojsk insurekcji. We wsi i w najbliższej okolicy znajdują się liczne stawy retencyjne oraz hodowlane (niektóre nie są już eksploatowane), stanowiące ostoję wielu gatunków ptaków wodnych.
W poł. XIX w. zbudowano w Grzegorzewicach nowy dwór w stylu klasycystycznym, a w jego sąsiedztwie założono park. W następnych latach dwór rozbudowano w duchu eklektyzmu i przekształcono w pałac. Jest to budynek murowany z cegły i otynkowany, podpiwniczony, piętrowy z mieszkalnym poddaszem przekrytym czterospadowym dachem o połaciach z blachy i oknach w lukarnach. Do korpusu dostawiona czteroboczna wieża oraz piętrowy pawilon. Na elewacji płd. znajduje się czterokolumnowy portyk toskański dźwigający balkon pierwszego piętra o tralkowej balustradzie. Bezpośrednio przed nim umieszczono taras na wysokości parteru z balustradą analogiczną do balkonowej. Portyk dostawiono do ryzalitu zwieńczonego trójkątnym szczytem. Całość wzorowana na nieregularnej willi włoskiej. W 1830 właścicielką liczącego 230 ha majątku była Zofia Kuszell, od której odkupił posiadłość Alfred Meissner – zasłużony dla polskiej stomatologii lekarz, profesor chirurgii, później rektor Akademii Stomatologicznej w Warszawie. Był gospodarzem obiektu do 1945, kiedy to majątek rozparcelowano. W czasie II wojny i w okresie powojennym pałac i otaczający park uległ dewastacji i zniszczeniu. W 1973 obiekt przekazano Naczelnej Radzie Adwokackiej do bezpłatnego użytkowania, która urządził w pałacu Dom Pracy Twórczej Adwokatury, mieszczący się tutaj do dziś.
Zespół parkowo-pałacowy ma powierzchnię 14,37 ha (pałac z 29 pokojami mieszkalnymi, jadalnia, sala konferencyjna, kawiarnia, budynek pawilonu, zabudowania gospodarcze, park, zagajnik). Wnętrza zostały gruntownie przekształcone w czasie odbudowy i przystosowane do nowych funkcji. Dziś ich historyczny charakter jest nie do uchwycenia. W pałacu są organizowane sympozja, narady i spotkania, przybywają wczasowicze. Park wokół rezydencji założono w poł. XIX w. równocześnie z budową pałacu. Zachowały się ślady pierwotnego założenia, dzisiaj zdobią go odosobnione drzewa – pomniki przyrody przez dendrologów nazywane soliterami, jak topola-białodrzew o obwodzie 4,65 m, jesion wyniosły, lipa drobnolistna o czterech pniach, trzy modrzewie europejskie o obwodzie ponad 3 m. Park Grzegorzewski wraz ze stawami w 1981 r. wpisany został do rejestru zabytków.
Maria Dąbrowska odwiedzając Grzegorzewice obserwowała zwyczaje i zabawy mieszkańców, które później opisała w utworze „Na wsi wesele” (była gościem na weselu chrześnicy Weroniki – córki swej dawnej gospodyni).
Źródło: Piotr Libicki. Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu. Dom Wydawniczy „Rebis” Poznań 2009.
Internet: http://www.zabiawola.pl/296,grzegorzewice-dwor-park.html
