Forty

Wieś Goławice leży ok. 9 km na płn. od Nowego Dworu Mazowieckiego, na północnym skraju Lasów Pomiechowskich. Usytuowana jest na wysoczyźnie ponad doliną Wkry. Są to właściwie dwie wsie: Goławice Pierwsze i Goławice Drugie.

Goławice wzmiankowano już w 1305 r., w XVIII i XIX w. wieś była wymieniana jako pańszczyźniana.

W drugiej połowie XIX w. wobec gwałtownego rozwoju artylerii Rosjanie postanowili rozbudować twierdzę modlińską o pierścień fortów rozrzuconych w promieniu kilku kilometrów od cytadeli dla jej zabezpieczenia przed bezpośrednim atakiem. Budowę podjęto w 1883 r. Powstał wtedy m.in. Fort III w Pomiechówku. W latach 1912-15 podjęto kolejną modernizację twierdzy polegającą na budowie zewnętrznego, jeszcze bardziej oddalonego pierścienia fortów. W północnej części wsi zaplanowano Grupę Fortową Goławice składającą się z dzieła głównego – fortu XIVb oraz koszar fortecznych, które nigdy nie powstały. Inny z fortów, nr XIV, powstał w bezpośredniej bliskości Goławic (ok. 1.200 m na wsch. od zabudowań, a 500 m na płn. od Goławic Drugich). Przy budowie zatrudniono wielu robotników, dla których wzniesiono budynki przy drodze prowadzącej do Pomiechówka. Tak powstały Goławice Drugie, składające się wówczas głównie z prostych drewnianych domów. Jednak walory przyrodnicze i krajobrazowe spowodowały, że już wcześniej chętnie stawiali tu swoje dacze oficerowie carscy. W okresie międzywojennym było to już znane letnisko.

Zewnętrzny pierścień fortów nigdy nie został ukończony chociaż ich budowa trwała jeszcze podczas wojny. W sierpniu 1915 r. twierdza skapitulowała po zaledwie dziesięciu dniach oblężenia.

15 sierpnia 1920 r. w Goławicach stoczyły zwycięski bój z bolszewikami polskie 67 i 68 pułki piechoty. Przypomina o tym pomnik znajdujący się w nieco na północ położonym Borkowie.

Fort nr XIV jest dostępny, ale zarośnięty i zaśmiecony, poza tym obrabowany z wszystkich metalowych elementów jakie dały się wyrwać lub wyciąć. Natomiast na terenie fortu XIVb są obecnie ogródki działkowe.

Atrakcją Goławic jest również most wiszący nad Wkrą, z pylonem podtrzymującym liny o wys. 26 m, wzniesiony w 1985 r. na podstawie niezrealizowanego projektu mostu Toruńskiego w Warszawie.

Źródło: Glinka Tadeusz i inni. Mazowsze Północne. Przewodnik. SiT Warszawa 1999.

Internet: http://pl.wikipedia.org/wiki/Twierdza_Modlin