Wieś Prażmów

Wieś nad Jeziorką, na południowym obrzeżu Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. Siedziba gminy.

Tu żył przez wieki ród Prażmowskich, z którego wywodził się m.in. Mikołaj Prażmowski, prymas i kanclerz wielki koronny z XVII w. w XIX w. wieś przeszła na własność rodziny Ryxów, potomków zaufanego kamerdynera i antreprenera teatralnego Stanisława Augusta Poniatowskiego, pochodzącego z Flandrii Franciszka Ryxa.

Na rozdrożu obok przystanku autobusowego stoi kościół parafialny pw. św. Franciszka, ufundowany przez majora Franciszka Ryxa i zbudowany w latach 1800-17 w stylu klasycystycznym. W 1871 r. dobudowano wieżę. Z tyłu kościoła grobowiec Ryxów, a w nim spoczywają Franciszek Ryx (zm. 1839), jego żona Ludwika z domu Collignon (zm. 1841), Jerzy Ryx (zm. 1944), jego żona Irena z Tąkielów (zm. 1932), wreszcie Jadwiga Mysyrowiczowa z Ryxów (zm. 1925) i jej syn Aleksander (zm. 1948).

Na północ od kościoła wznosi się murowany, klasycystyczny dwór Ryxów, zbudowany w 1820 r. przez tegoż majora Ryxa. Na frontonie nad ganeczkiem umieszczono monogram FR wpleciony w herb „Pierścień”. Za zabytki uznane są również pobliskie zabudowania folwarczne – stajnia i gorzelnie z I poł. XIX w. Obok dworu rośnie park krajobrazowy o powierzchni 7 ha. Leży na skarpie nad rzeczką. W nim cenny drzewostan i pomniki przyrody, wśród nich grab pospolity o obwodzie 290 cm. Przy drodze głównej pomnikowe lipy drobnolistne o obwodach 430 i 350 cm. Ta większa ma 28 m wysokości.

Koniecznie trzeba zobaczyć cmentarz parafialny, obecnie dość zaniedbany. Przy alejce głównej wzrasta zabytkowa, wielopienna Sosna Żałobna o obwodzie 310 cm i wysokości 18 m. Przy tej alei mogiła 11 powstańców z oddziału Władysława Grabowskiego, który na polach wsi Racibory i Wilcza Góra na zachodnim brzegu Jeziorki oraz w Prażmowie stoczył nierówną potyczkę z wojskami rosyjskimi gen. Mellera-Zakomelskiego 5 i 6 sierpnia 1863 r. W części południowo-zachodniej znajdziemy piękną białą kolumnę z figurą św. Heleny, stojącej na grobie rodzinnym Ryxów. Wedle tego, co przeczytać można na inskrypcji spoczywa tu Bronisław Felix Ryx zmarły w wieku 26 lat dziedzic dóbr prażmowskich, major w powstaniu styczniowym.

Dojazd: 35 km z Warszawy, 18 km z Piaseczna. Autobusy linii Metro Wilanowska-Piaseczno-Grójec. Wszędzie dziesiątki działek letniskowych zaludniających się w weekendy.

Źródło: Lechosław Herz „Chojnowski Park Krajobrazowy” Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Zarząd Parków Krajobrazowych Mazowieckiego, Chojnowskiego i Brudzeńskiego 2007.

Internet: http://www.prazmow.pl/nasza-gmina-62333/historia-mainmenu-48-48380

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pra%C5%BCm%C3%B3w_%28wojew%C3%B3dztwo_mazowieckie%29