English
Deutsch
Wieś gminna (ok. 900 mieszkańców) leżąca u zbiegu Wkry i Narwi, przy drodze nr 62 Nowy Dwór Mazowiecki-Serock i linii kolejowej Warszawa-Gdańsk.
Już dwa tysiące lat temu prowadziła tędy odnoga szlaku bursztynowego. Prawdopodobnie na wzniesieniu zwanym „Księżą Górą” we wczesnym średniowieczu istniał gród obronny dozorujący szlak prowadzący doliną Narwi. W XV w. mieściła się tu komora celna dla flisaków i kupców płynących Bugiem z Rusi i Narwią z Litwy.
Wieś powstała w sąsiedztwie Księżej Góry, jej nazwę zapisano w XI w. jako Pomnychowo. Była własnością benedyktynów z Mogilna, potem kanoników regularnych z Czerwińska, którzy w 1254 r. założyli tu kościół. Rozwojowi sprzyjały szlaki handlowe prowadzące doliną Narwi i przeprawa przez Wkrę. Osada została spustoszona podczas najazdu szwedzkiego w XVII w. 23 grudnia 1806 r. stoczyły tu bitwę wojska napoleońskie z Rosjanami – w wyniku walki wieś spłonęła. Francuzi urządzili w kościele lazaret. Z tego okresu pochodzą najstarsze nagrobki na miejscowym cmentarzu. Walki 1813 r. (oblężenie twierdzy przez Rosjan) oraz w czasie Powstania Listopadowego (ponowne oblężenie) również odcisnęły się negatywnie na okolicznej ludności i jej dobytku. Po powstaniu Rosjanie wysiedlili mieszkańców z kilku okolicznych miejscowości sprowadzając na ich miejsce osadników z głębi Rosji. Wzniesiono wówczas cerkiew prawosławną w sąsiednim Stanisławowie, ówcześnie zwanym Kolonią Aleksandryjską. Cerkiew po przebudowie funkcjonuje nadal na potrzeby niewielkiej parafii prawosławnej.
Znaczenie Pomiechowa wzrosło po zbudowaniu Nadwiślańskiej Linii Kolejowej w 1877 r. Ludność zyskała na wykupie gruntów i pracy przy jej budowie. W okolicach stacji zaczęło się rozwijać nowe osiedle Brody. Rozwijał się też Pomiechówek mimo tego, że podczas modernizacji twierdzy w latach 1883-88 zbudowano na jego terenie jeden z fortów (nr III), co wiązało się z zakazem wznoszenia budynków na esplanadzie.
W roku 1887 Pomiechowo było gminą średniej wielkości; na jej terenie było 456 domów i ok. 4.500 mieszkańców, działało 6 szkół i 11 karczm. W czasie I wojny światowej Niemcy szturmowali twierdzę modlińską właśnie od strony Pomiechówka, ich celem były forty XV i XVI. Po siedmiu dniach szturmu Rosjanie kapitulowali, do niewoli dostało się 105 tys. żołnierzy. Podczas II wojny światowej Niemcy urządzili w forcie nr III obóz dla Polaków i Żydów. Nie zdołano ustalić liczby ofiar tego obozu, ale były to tysiące ludzi.
W dzisiejszym Pomiechówku czytelny jest historyczny układ osad: osobno istnieje najstarsza część – Pomiechowo z zabytkowym kościołem św. Anny i cmentarzem, w rejonie stacji osiedle Brody-Parcele (w czasach rosyjskich „Carski Dar”) i po zach. stronie Wkry Pomiechówek właściwy. Zabytki to kościół w Pomiechowie pochodzący z XV w. ale później gruntownie przebudowany w wieku XVIII i XX, po zniszczeniach wojennych. Jest budowlą jednonawową o wysokiej czworobocznej wieży i węższym i niższym prezbiterium. We wnętrzu XIX-wieczny ołtarz główny i polichromie z lat 50-tych XX w. autorstwa Zofii Baudouin de Courtenay. Na cmentarzu m.in. mogiły żołnierzy polskich poległych w 1920 i 1939.
Dostępny do zwiedzania jest również fort nr III, ale tylko z przewodnikiem modlińskim.
Źródło: Grzegorz Jarosiński. Powiat nowodworski. Przewodnik subiektywny. Mazowiecki Instytut Kultury 2010.
Internet: http://www.kajaki-wkra.com/kosewko/
