Puszcza Biała

Puszcza Biała jest częścią Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, zajmuje tereny o powierzchni 85 tysięcy hektarów, rozciągające się od Pułtuska aż po Ostrów Mazowiecką. Przez ten olbrzymi kompleks leśny (51 tysięcy hektarów Puszczy zajmują lasy, w tym ponad 25% prywatne), porastający płaskie wywyższenie morenowe z nielicznymi wydmami, przepływa Bug i jego dopływy: Brok, Narew oraz Zgorza Struga. Wraz z dopływami tworzą one rozlewiska i starorzecza wpływające na charakter tutejszej flory i fauny. W drzewostanie Puszczy dominuje sosna, ale spotyka się także drzewostany dębowo-grabowe, jesionowo-olszowe i olszowe. Znaczna część Puszczy chroniona jest w ramach programu Natura 2000. Szczególne zastosowanie ma tu tak zwana dyrektywa ptasia. Na terenie Puszczy Białej gniazduje 150 gatunków ptaków, w tym 30 chronionych. Można tu także zobaczyć między innymi żurawie, czarne bociany, czaple siwe. Z ssaków występują tutaj jelenie, dziki, sarny i wilki, spotkać też można łosie. Największe skarby Puszczy chronione są w rezerwatach. W rezerwacie „Bartnia”, obejmującym stary 140 -170 letni drzewostan sosnowy, można ujrzeć czaple siwe, bataliony – z których każdy ma inne upierzenie (nie ma dwóch takich samych), dubelty. Bór sosnowy, ponad 180 letni, chroniony jest w rezerwacie „Popławy”. W rezerwacie „Wielgolas”, oprócz starego drzewostanu sosnowego, występują też lipy i graby. Faunistyczny jest rezerwat „Stawinoga”, w którym liczne gatunki ptaków mają swoje miejsca lęgowe, a dla innych jest ważnym miejscem na drodze ich długich przelotów. Puszcza Biała była od XIII wieku puszczą biskupią. Biskupi płoccy mieli swoje siedziby w Pułtusku, w Wyszkowie i w Broku. Ważne do odnotowania jest to, że przez wieki chroniono puszczański drzewostan. Nieliczne osady leśne miały określony sposób gospodarowania, niedopuszczający do zmniejszania powierzchni lasów. Gospodarka leśna była dozwolna tylko na działkach określanych „nowinami”. Puszcza była terenem łowów książęcych i królewskich. Przeżywała też Puszcza chwile bolesne. Tak było w okresie tak zwanego potopu szwedzkiego, w którym palono wsie i miasta. Lechosław Herz tak o tym napisał: W lasach Puszczy Biskupiej pod Pułtuskiem, zwanych dzisiaj Puszczą Białą, przez prawie wiek tereny po wioskach porastały krzami i lasem, a zarosły do tego stopnia, iż trzeba było zacząć powtórną kolonizację, na surowym korzeniu. Tam kolonizowano teren osadnikami kurpiowskimi z Puszczy Myszynieckiej. Tutaj po kilkudziesięciu latach rozpoczął się okres kolonizacji „olęderskiej” na terenach zalewowych nad Wisłą i w głębi puszczy. Była też Puszcza wielokrotnie miejscem walk niepodległościowych. Z najnowszej historii odnotowania wymagają Sieczychy, gdzie w walce (20 sierpnia 1943 r.) zginął 22-letni harcmistrz Tadeusz Zawadzki, legendarny „Zośka”. Jego imieniem nazwany był batalion Szarych Szeregów walczący w powstaniu warszawskim, pięknie opisany przez Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”. Źródło: Maria Żywirska, „Puszcza Biała, jej dzieje i kultura”, Wyszków 2009 (reedycja); Lechosław Herz, „Klangor i fanfary. Opowieści z Mazowsza”, Warszawa 2012 Internet: http://obszary.natura2000.org.pl/