Pomnik gen. Bołtucia

W Łomiankach warto zatrzymać się przed pomnikiem generała Mikołaja Bołtucia. Na obelisku ujrzymy fotografię generała i tablicę z napisem: Generał/ Mikołaj/ Bołtuć/ 1893–1939/ Bohaterskiemu/ Dowódcy/ Społeczeństwo/ Łomianek. W 2009 r. obelisk został pięknie wyeksponowany. Generał Mikołaj Bołtuć poległ, prowadząc w okolicach Łomianek (w kierunku na Dąbrowę) żołnierzy do ataku na bagnety na oddziały niemieckie. Było to 22 września 1939 r. w ramach walk dowodzonych przez niego oddziałów armii „Poznań” i „Pomorze” z trzema dywizjami niemieckimi. Generał Bołtuć był jednym z trzech polskich generałów, którzy zginęli w bitwie nad Bzurą. Walki pod Łomiankami były końcowym etapem tej największej bitwy wojny obronnej 1939 r. Mikołaj Bołtuć był postacią wyjątkową. Ten syn carskiego generała był przed pierwszą wojną światową i w jej trakcie oficerem wojsk carskich. Po otrzymaniu wieści o walkach Legionów Polskich zgłosił się do polskiego wojska. Służył w III Korpusie Polskim na Wschodzie, a potem w 4. Dywizji Strzelców generała Lucjana Żeligowskiego. W trakcie wojny 1920 r. wsławił się kilkudniową obroną Zamościa przed konną armią Budionnego. Jako kapitan doprowadził do zdobycia miasta Wyszkowa przez dowodzony przez siebie polski oddział. Znajdowały się tam najważniejsze osoby planowanego przez bolszewików, przyszłego „polskiego rządu”. To zdarzenie opisał Stefan Żeromski w opowiadaniu „Na probostwie w Wyszkowie”. Potem Mikołaj Bołtuć dowodził 6. Półbrygadą Korpusu Obrony Kraju, a następnie 19. Wileńską Dywizją Piechoty i 4. Dywizją Piechoty. We wrześniu 1939 r. walczył jako dowódca Grupy Operacyjnej Wschód w ramach Armii „Pomorze”, początkowo w Borach Tucholskich. Potem zgodnie z rozkazami przemieszczał podległe mu oddziały w rejon późniejszych walk nad Bzurą. Ich ostatnia faza rozegrała się pod Łomiankami. 22 września 1939 r. walki były bardzo zacięte. Polskim żołnierzom zaczynało brakować amunicji. Ruszyli więc „na bagnety”. W czasie tego właśnie ataku zginął generał Bołtuć. Odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Przedtem był odznaczony Krzyżem Srebrnym tego orderu (1921 r.) i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Pomnik generała stoi w Łomiankach Górnych. Symboliczna mogiła znajduje się na cmentarzu w Kiełpinie, gdzie pochowani są polscy żołnierze polegli w walkach pod Łomiankami. Natomiast generał wraz z żoną i z córką pochowani są na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Tablica upamiętniająca udział generała M. Bołtucia w obronie Warszawy znajduje się też na Pomniku Obrony Stolicy na ulicy Grójeckiej. Źródło: Ludwik Głowacki, „Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej”, Warszawa 1985; Lechosław Herz, „Puszcza Kampinoska. Przewodnik”, Pruszków 2002; Bohdan Królikowski, „Generał Mikołaj Bołtuć”, Warszawa 2009 Internet: http://www.lomianki.pl; Ewa Pustoła-Kozłowska: Spacerownik po Łomiankach. Łomianki: Urząd Miejski w Łomiankach, 2010, s. 26; http://pwz.pl; http://cmentarze24.pl/?go=c_c&c=Lomianki