Zespół pałacowo-parkowy

Zaborów to wieś (ok. 900 mieszkańców) położona przy szosie nr 580 Warszawa-Sochaczew (dawny Trakt Królewski), ok. 30 km na zach. od centrum Warszawy. Leży „za borami” – na południowym skraju Puszczy Kampinoskiej.

Najstarsze wzmianki o wsi datują się na rok 1239 i dotyczą Ścibora z Zaborowa, ale z badań archeologicznych wiemy, że osadnictwo istniało tu już 2000 lat temu. Odnaleziono m.in. pozostałości dymarek; był to fragment wielkiego Mazowieckiego Ośrodka Metalurgicznego. Wieś była gniazdem rodowym Zaborowskich, którzy herb Rogala otrzymali z rąk Bolesława Krzywoustego w 1109 r. W początkach XVIII w. Marcyanna Zaborowska wyszła za mąż za Tomasza Izbińskiego i tak dobra stały się własnością Izbińskich i pozostawały w ich rękach do końca XIX w. W gościnie u nich bywał sam król Stanisław August Poniatowski, a w późniejszych czasach Klementyna z Tańskich Hoffmanowa.

Na miejscu dawnego dworu kolejny właściciel, Leon Feliks Goldstand – finansista warszawski wystawić kazał dla siebie pałac. Zaprojektowany przez Franciszka Lilpopa i Karola Jankowskiego w stylu eklektycznym, powstał w latach 1901-03. Pozostawał w rękach rodziny do 1939 r. Podczas okupacji zajęty przez Niemców, po wojnie użytkowany przez PGR, od 1968 r. odbudowywany z przeznaczeniem na Dom Pracy Twórczej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, obecnie w rękach prywatnych.

Jest to budowla dwupiętrowa, kryta mansardowym dachem. Na osi elewacji frontowej ma nieznacznie wysunięty ryzalit, na wysokości drugiego piętra dekorowany pseudobarokowym szczytem z owalnym okienkiem. Poniżej tarasik wsparty na czterech filarach. W dekoracji pojawiają się lwie głowy, girlandy owoców, boniowanie. Od ogrodu wyjście przez wysokie okno-drzwi prowadzi na taras z balustradkami, a dalej na kolejne tarasy ziemne zbiegające do stawu, który tworzy otwartą w dal perspektywę. Od południowej strony przylega do głównej bryły niewielka oranżeria o dużych, półkoliście zamkniętych oknach. Wnętrza pałacu zostały podzielone na reprezentacyjny parter i mieszkalne piętro oraz poddasze. Na osi budowli znajduje się obszerny hol z klatką schodową. Kuchnie umieszczono w osobnym budynku dostosowanym wyglądem do pałacu, z niższym łącznikiem między nimi.

Pałac otoczony jest parkiem krajobrazowym o pow. ok 10 ha, z pięknymi okazami starodrzewu. Wielokrotnie był wykorzystywany przez filmowców. Kręcono tu m.in. „Lalkę” i „Karierę Nikodema Dyzmy”.

We wrześniu 1939 r. na polach Zaborowa stacjonował III Dywizjon Myśliwski w składzie 111 i 112 Eskadry Myśliwskiej z Brygady Pościgowej broniącej nieba nad Warszawą.

Źródło: Lechosław Herz „Puszcza Kampinoska – przewodnik”, Oficyna Wydawnicza REWASZ, Pruszków 2002

Piotr Libicki „Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu”

Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2009

Internet: http://pl.wikipedia.org/wiki/Zaborów_%28powiat_warszawski_zachodni%29