English
Deutsch
Budziszyn – wieś w gminie Chynów, położona w grójecko-wareckim zagłębiu sadowniczym, w którym sady zajmują ponad 46 tys. ha, produkując 1/3 owoców w kraju.
Pierwsze o niej wzmianki pochodzą z XIV w. W XIX w. powstał, zachowany do dziś, zespół dworsko-parkowy. Folwark miał powierzchnię ok. 1.000 mórg, były też stawy rybne oraz fabryka krochmalu. W 1825 wybudowano dwór, którego pierwszym właścicielem był Franciszek Komierowski – sędzia i prezes Towarzystwa Ziemskiego na Mazowszu. Później majątek ulegał podziałom i często zmieniał właścicieli. Ostatnim (do 1945) był Antoni Jechalski. Dwór przebudowany został ok. 1880 w stylu klasycystycznym przez Tschirschnitzów. W bryle budowli pojawiły się też motywy neogotyckie w postaci ostrołukowych okien po obu stronach wejścia głównego. Czterokolumnowy portyk datowany jest natomiast na okres międzywojenny. W latach 80. XX w. była to własność Towarzystwa Śpiewaczego Lutnia, później kompleks popadał w ruinę. W 1992 zaniedbany zabytkowy dwór wraz z 8-hektarowym parkiem gmina sprzedała prywatnemu nabywcy. Właściciel dokupował potem kolejne hektary od miejscowych rolników. Obecnie dwór pozostaje własnością prywatną i jest remontowany. Jest to budowla murowana z cegły i otynkowana. Posadowiona na planie prostokąta, o regularnej bryle, parterowa, wysoko podpiwniczona, z mieszkalnym poddaszem nakrytym wysokim dachem naczółkowym. Połacie kryte dachówką ceramiczną. W elewacji frontowej czterokolumnowy portyk z piętrowym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym szczytem i zaznaczoną datą budowy – 1825. Portyk z kolumnami o gładkich trzonach oraz geometrycznymi kapitelami. Wystrój elewacji ograniczony do boniowania narożnego gzymsu podokiennego przebiegającego przez całą szerokość elewacji oraz profilowanego gzymsu koronującego. Wg legend pod pałacem znajdują się lochy oraz podziemne korytarze. Nie wiadomo, dokąd prowadzą, ale przypuszcza się, że mogą łączyć dwór w Budziszynie z Wilczą Górą, pod którą jest nieznana budowla (bunkier, fabryka). Po II wojnie światowej na szczycie góry znajdował się otwór omurowany czerwonymi cegłami, dzisiaj niewidoczny. Faktem jest, że wysokość góry znacznie się od tego czasu obniżyła, być może skutkiem stopniowego zapadania się stropu ukrytej budowli.
W otoczeniu rezydencji znajdują się pozostałości pięknego niegdyś parku przydworskiego, obecnie mocno zdziczałego. Wśród starodrzewu zwraca uwagę aleja lipowa oraz kilka starych dębów szypułkowych, z których dwa to pomniki przyrody. Mają w obwodzie ok. 3,5 m i 22 m wysokości. Obiekt nie jest udostępniony do zwiedzania.
Zobacz więcej:
http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/3287/Budziszyn/
http://pl.wikipedia.org/wiki/Budziszyn_%28wojew%C3%B3dztwo_mazowieckie%29
