Wieś Grabów n. Pilicą

Wieś gminna (ok. 500 mieszkańców), 6 km na pd. od Warki przy szosie prowadzącej do Kozienic.

Stara osada stanowiąca ośrodek kolonizacji tej części Zapilcza we wczesnym średniowieczu. W XVIII w. własność Józefa Pułaskiego, starosty wareckiego, ojca Kazimierza, następnie Brochockich, Witkowskich i Komornickich. Tu urodziła się Maria Komornicka (1876-1948), poetka okresu Młodej Polski. Podczas hitlerowskiej okupacji miejsce licznych akcji partyzanckich. 9 maja 1943 r. w odwet za rozbicie posterunku żandarmerii Niemcy przeprowadzili pacyfikację wsi, rozstrzeliwując 12 jej mieszkańców. W końcu lipca 1944 r. oddział AK kpt. Romana Siwka – „Heleny” opanował tutejszą stację kolejową, ułatwiając uchwycenie przyczółka warecko-magnuszewskiego. W czasie walk na przyczółku wieś wraz z zabytkowym dworem zostały zniszczone.

Pierwszy kościół z XVI w. spłonął w XVIII, następny ufundował w 1776 r. podkomorzy królewski Ignacy Walewski. Również on spłonął w 1906 r. Obecny kościół św. Trójcy powstał w l. 1907-12 według projektu arch. Tomasza Pazjderskiego przy wsparciu finansowym hr. Jana Zamojskiego. Zniszczony podczas działań wojennych II wojny światowej odtworzono w latach 1950-53 w dawnym kształcie. Jest to budowla w stylu neoromańskim (ale otynkowana), trójnawowa z transeptem. Wyposażenie neoromańskie i barokowe.

We wsi znajduje się dość duży cmentarz wojenny z I wojny światowej. Zidentyfikowano 86 krzyży żeliwnych, ale liczba pochowanych tu żołnierzy jest z pewności wyższa. Na cmentarzu tym umieszczono obelisk z płytą upamiętniającą 17 zabitych na wojnie 1920 r. mieszkańców Grabowa i okolic.

Na miejscowym cmentarzu mogiła kilkudziesięciu żołnierzy polskich poległych od sierpnia 1944 do stycznia 1945 r.

1,5 km na pn. od centrum wsi, po prawej stronie szosy prowadzącej do Warki, przy rozwidleniu drogi do sąsiedniego Wyborowa wznosi się interesujący obelisk. Jest to zbudowany z cegły ostrosłup na czworobocznej podstawie, otynkowany i ozdobiony wnękami, zwieńczony żelaznym krzyżem. Według tradycji (dotychczas nie potwierdzonej) pochowano tu szwedzkiego generała z czasów potopu.

Siedziba gminy. Przyst. PKS na trasie Warka – Kozienice. St. PKP 3 km na pn. zach. od wsi wśród lasów uroczyska „Grabów”. Bar. Sklepy.

Źródło: Karol Piasecki „Radomskie szlaki piesze” Wydawnictwo PTTK „Kraj” 1990.

Internet: http://pl.wikipedia.org/wiki/Grab%C3%B3w_nad_Pilic%C4%85

http://www.kozienicepowiat.pl/gminy/grabow-nad-pilica.html